Криминалистика

Оқиға болған жерді карау және өзге де тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде әр түрлі күрал-саймандарды, жабдықтарды, құрылғыларды, материалдарды жинақы түрде қолдану олардың тиімділігін көрсетеді. Сондықтан да осы кұралдардың жиын- тығы тергеу және жедел чемодандары, сөмке және портфель- дер түрінде қалыптасып пайда болды. Оларға қойылған ең ал- ғаш талаптын біріне - салмағы жағынан жеңіл және көлемі жа- ғынан шағын болуы жаткызылды. Ішінетек кана тергеу әрекетін жүргізуге қажетті кұрал-саймандар кірді: іздермен жұмыс жа- сауда қолданылатын қүралдар, фотосуретке түсіру жабдықта- ры, жоспар мен схемаларды сызуда қолданылатын құрал-сай- мандар және т.б. Техникалык жағынан дамудың әсерінен арнайы автокөліктің ішінде орналасқан универсалды жылжымалы кұралдардың жи- ынтығы ойластырылды: кез келген оқиғаболған жерді карауға, кылмыстың кейбір түрі бойынша окиға болған жерді қарауға және окиға болған жерде криминалистикалық немесе сарапта- манын өзге де түрлерін жүргізетін автокөліктер және т.б. Дәлелдемелерді жинау процесіне оларды бекіту, алу және анықтау кіреді. Іздер мен баска да объектілерді аныктау үшін қолданылатын криминалистикалық техниканың әдістері мен тәсілдері әр түрлі болады. Тергеуші мен маман-криминалистінколданатынтехникалық кұралдарын келесідей топтарға бөлуге болады: 1) жарыктан- ғыш; 2) өлшегіш; 3) іздейтін; 4) бекіту және алу; 5) буып-түю күралдары. Жарык түсіру тәсілдері бұл моно- және полихроматикалык жарыкты түсіруге бағытталған жалпы жағдай туғызатын әр түрлі күралдар. Жарықтың кайнар көзі ретінде косымша сурет жа- рықтары, тұрмыстык фонарлар, фотовспышкалар және баска да жарық түсіретін аппараттар қолданылады. Арнайы кайнар көздеріне нашар немесе мүлдем көрінбейтін адам денесінен бөлінетін кан, сперма, сілекей немесе кейбір химиялык заттар- ды (мұнай, кілей және т.б.) аныктайтын ультракүлгін жарық- тар кіреді. Ультракүлгін сәулесі әсерінен кейбір объектілер анык көрінеді. Инфракызыл сәуленің қайнар көзі болып электрон- ды-оптикалық анықтағыш табылады (ЭОП). Бүл аркылы сыр- дың бояуларын, металдың, атыпған оқтың үгінділері аныкталады. Өлшеу қүралдарына: масштабты өлшегіштер, рулеткалар, транспортир, өлшегіш-циркуль, штангенциркуль, компас, план- 55