Криминалистика

катар, криминалистиканың өзінің жеке қолданылатын арнайы әдіс-тәсілдері мен техникалық қүралдары бар. Криминалисти ­ ка ілімі шеңберінде кылмыстыңалдын алу мен тергеуге арнайы бейімделіп жасалған накты (жаратылыс) және техникалық ғылым әдістерінің жиынтығы калыптасқан. Затгай дәлелдемелермен жүмыс жасау және оларды зерт- теудің жеке типтік мәселелерін шешуге бағытталған әдістемелік жүйенің күрделілік деңгейіне байланысты әр түрлі техникалык әдістер қолданылады. Мысалы: қүжаттарды қарау кезінде жа- рықты қиғашынан түсіру аркылы жарықтандыру әдісін колда- нуға болады. Тергеу әрекетінің жүйесіндегі. техникалық тәсілдер такти- калык әдістермен тығыз байланысты. Олар тергеу әрекеті күра- мындағы кылмысты тергеу мен оны ашу максатында колданы- лады. Ұрлык болған жерден қолдың көрінбейтін іздерін табу мәселесін шешу үшін ұрлық болған жердегі кылмыскердін әрекетінің мазмұны мен оны жасау кезектілігін алдын ала анык- тап, объектіні бұзу механизмін модельдеу кажет. Бұларды анық- тамай із жеткізушілерді (тасымалдаушыларды) табу мүмкін емес. Тергеу және сараптама қызметіндегі колданылатын техникалык тәсілдер сонымен бірге криминалистикалык әдістемеден де көрініс табады. Олар накты сараптамалык немесе тергеу мәсе- лелерін шешуге арналған. Криминалистикалык техниканың ерекшелік сипаты -оның заңға сәйкес колдануы болып табылады. Криминалистикалык техника занда көрсетілген тергеу әре- кеттерінде колданылады. Олар Кылмыстық іс жүргізу кодек- сінде қарастырылған - карау, тінту және басқа да тергеу әре- кеттерін жүргізу (фотосуретке түсіру, өлшеу, үлгі алу, калып жасау және т.б.) кезінде колданылады. Тергеу әрекеті барысында қолданылған криминалистикалык техника ол міндетті түрде хатгамаларында бекітілуі кажет. Карау хаттамасында қандай объект фотосуретке түсірілгендігі, ол кан- дай нүктеден және кандай әдіспен түсірілгендігі накты көр- сетілуі тиіс. Криминалистикалык техниканы тергеу әрекеттерін жүргізу барысында заңмен белгіленген тәртіп ережелерін сақтамай қол- данылған жағдайларда, оның нәтижелері дәлелдемелік күшін жоғалтады. Криминалистикалык техниканын әдістері қылмыстык про- це'сс шегінен тыс, баска да, атап айтқанда — аныктама органы- 52