Криминалистика

Мамандар кұжаттарды табуға, тергеушіге қажетті фактілері бар құжаттарды алуға және олардағы кемшіліктерді анықтауға көмектеседі. Егер тергеуші сарапшыға қажетті материалдарды жібермеген жағдайларда, сарапшы өидірісті тоқтатып қажетті материалдар ­ ды тергеушіден талап ете алады. Сот сараптама орталығының тәжірибесі көрсететіндей тағай- ындалған экономикалық сараптаманың басым көпшілігі, яғни 100%-ға жуығы қосымша материалдарды талап етуге мәжбүр болатындықтарын көрсетеді. Қаржы-экономикалык, сот сараптамасы. Бұл сараптаманың пәні болып — кәсіпорын, мекеме, ұйымдардың экономикалық және каржылық мүлкін көрсететін жағдайлар табылады. Оны тағайыңдау қажеттілігі жалған банкроттыққа ұшырау, салық төлемеуге, несиені кайтармауға, заңсыз жекешелендіруге; бөтеннің мүлкін ұрлауға байланысты қылмыстарды тергеу кезінде туындайды. Каржы-экономикалык сараптама келесідей екі түрге бөлінеді: 1) қаржы-несиелік зерттеу; 2) каржы-өнді- рістік зерттеу. Каржы-несиелік сараптамалар ақша қорлары мен несиелерді қалыптастыру, белу және жұмсау негізділігін зерттеу үшін қажет. Мұндай жағдайларда мынандай сұрақтар қойылады: — банктен алынған несие негізді ме; — банктен несие алу үшін қандай жалған мәліметтер берілген; — несие каржылары орынды жүмсалған ба; — несие ресурстары мен акша қорларын кұру және пайдала- ну негізді ме; — несиеге байланысты пайыздар дүрыс есептелінген бе; — несиені дер кезінде өтемеуге байланысты келтірілген за- лалдардың пайыздык соммасы қанша; — кәсіпорын алған несиесіне төлемді дүрыс төледі ме; — каржы-несиелік жоспарлар дүрыс рәсімделген бе, дұрыс рәсімделмесе, ол неден көрініс табады және қалай сипатталған. Сараптаманың екінші түрі мекеменің қаржылык жағдайын анықтау мақсатында жүргізіледі. Қаржы-экономикалық сараптама тағайындауға байланысты төмендегідей сұрактар қойылуы тиіс: — экономикалық көрсеткіштер дүрыс жасалынған ба; — смета (болашакта кететін шығындар мен табысқа түсетін қаржылардың есебі) дұрыс жасалған ба; 469