Криминалистика

Тергеуші сезіктіден жауап алар алдында өзінің білімі, тәжіри- бесі жағынан кемшіліктердіңболуы мүмкіндіктерін сезген жағ- дайларда мамандармен алдын ала кеңесуі немесе оларды жауап алу әрекетін жүргізуге шақыруы қажет. Тергеушілер көбінде дәлелдемені жауап алу алдында көрсе- тіп, одан кейін басты мәселеге көшу сияқты кемшіліктер жібе- реді. Іске қатысты кұжаттар - жауап алынатын түлғаларға олар істің барлық мән-жайы туралы жауап бергеннен соң ғана көрсе- тілуі тиіс. Беттестіру. Бстгестіру әрекетін жүргізу барысыңда аса мұки- ят-тылык кажет. Бұрын жауап алынған тұлғалардың берген жа- уаптарының қарама-карсы болуы әдетге олардың ұмытшактық касиеттеріне байланысты болмайды. Бұл жерде жауап беріп отырған тұлғаның біреуі екіншісіне кінә тағу мақсатында сана- лы түрде жалған жауап беруге тырысады. Мұндай жағдайлар мекеме басшысы мен бас бухгалтердің, басшылар мен оған ба- ғыныиггы тұлғалардың, мекеме басшылары мен шартқа отыр- ған басқа мекеме өкілдерінің арасында болады. Жауап алынған куәлардың біреуінің берген жауабы жалған екендігі ескеріле отырып, дәлелді дәлелдемелер алу мақсатын- да бетгестіру әрекетін жүргізу арқылы іске қатысты мәселелер шешіледі. Тергеуші құжаттарды қарау әрекетін міндетті түрде жүргізуі тиіс. Өйткені кез келген экономикалық қылмыстар түрін кұжат- тарды қолданбай жасау мүмкін емес. Тергеуші қүжаттарды, оның түрін, мазмұнын, визаларын, қойылған қолдарын, күн- дерін және т.б. зерттеу аркылы қылмыстың жасалу механизмін жете түсіне алады. Құжаттарды карауға мамандарды - бухгал- терді, технологті, товартанушы шакыру қажет. Бұл қарау про- це-сін женілдетеді, әрі жеделдетеді. Құжаттарды қарау кезінде екі жағдай пайда болуы мүмкін: - бұдан бұрын аныктаушы орган тексеру жүмыстарын не ­ месе ревизия, аудит жүргізіп кеткен; — құпия тексеруден кейін іс қозғалған. Бірінші жағдайда тергеушінің қолында тексерілген құжат- тар болады. Екінші жағдайда құжаттар жоқ: оларды табу үшін алу, тінту, карау әрекеттері жүргізіледі. Қандай ңақты күжат- тар қаралу керектігі қылмыстың тәсіліне байланысты болады. Сол себептен, тексеру алдында тергеуші қандай құжаттар ке- рек екендігін аныктап, белгілеп алуы тиіс. 461