Криминалистика

Криминалистикалык зерттеуде радиоактивті изотоптар, этап айтқанда, р- және у-сәулелері де пайдаланылады. Мысалы, р-сәулелері шыныдан, пластмассалан, фольгадан, алюминиден жэне баска да жұмсақ металдардан, ал у-сәулесі тығыз метал- дан жасалған объектілерді зерттеуге пайдаланылады. Заттай дәлелдемелерді зерттеуде спектрлік талдау әдістемесі де жиі пайдаланылады. Бүл тәсіл элемснттердің эр атомынан шығатын сәулелердің толкын ұзындығының ерекшеліктеріне негізделген. Бір элементтен шығатын сәуле жинағы осы эле- менттің спектрі деп саналады. Осы спектр жинағын алу арқы- лы тексеріліп отырған объектінің химиялык кұрамын біліп, осы- ның негізінде оның не зат екенін анықтауға болады. Спектрлік талдау сапалы және сандық талдау болып екіге бөлінеді. Сапалы талдау аркылы зертгеліп отырған заттың хи ­ миялык курамы анықталады да, ал сандықталдауда осы заттар- дың кұрамындағы химиялық элементтердің сандык сипаттама- сы алынады. Спектрлік талдау арқылы сияның, карындаштың баска да бояғыш заттардыңтүрін айыруға болады. Бул тәсілмен металдан, пластмассадан жасалғанбұйымдартексеріледі. Кри- миналистикада спектрлік талдау көбінесе ок, бытыра зерттеуге колданылады. Химиялык тәсілдермен заттай дәлелдемелерді тексеруде, тағы бір жиі пайдаланылатын тәсіл, ол газхромтографиялық тәсіл. Бұл тәсілді пайдалана отырып, тексеріліп отырған заттағы бен ­ зин, керосин, не баска жанғыш майдың ізін айыруға болады. Өте ұсак, не көзге көрінбейтін объектілерді анықтау үшін микрокалдықтар, ескіруіне байланысты түсін жоғалткан жазу- лар, жазулары шала көрінетін қүжаттарды т.б. анықтау үшін микроскопиялык зерттеу әдісі де қолданылады. Кейінгі кезде криминалистикалык зерттеуде математикалык, кибернетикалык, голографиялықтәсілдерді колдану жөнінде де көп ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Химиялык реактивтермен өшірілген жазуды, көзге көрін- бейтін майлы тер аркылы пайда болған бармак таңбаларын зерт ­ теуге лазерлі сәулелерді пайдалану кеңөріс алып келеді. Кандай тәсіл болмасын оны колдану үшін белгілі бір шарт- тар қойылады. Біріншіден, пайдаланылатын тәсілдер мен әдістер оларды колданатын адамның өміріне қауіп-катер туғызбайтын, денсау- лйғына зиян келтірмейтін болуы тиіс. 20