Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы / А.Т. Қуатбаев.

жағдайлар колайлы болса да, ортадағы ең аз мөлшердегі фактормен шектеледі (толеранттылык заңын караңыз). Мимикрия - өсімдіктер мен жануарлардың сырт көріністерінің тірі жэне өлі табигатка ұксас бейімделуі. Модификация - коршаған орта әсерінен (температура, ылғал жэне т.б.) организм белгілерінің тұкым куаламай (фенотипті) өзгеруі. Мониторинг (экологиялык) - коршаған орта жағдайларының сапасын жэне биологиялык объектілердің жағдайын бакылау. Мутация - организмнің тұкым куалау белгілерінің (генотипінің) табиғи немесе жасанды жолмен (химиялык заттар, радиация) өзгеруі. Нейтрализм - бір территорияда тіршілік ететін түрлердің бір- біріне зиянын да, пайдасын да тигізбей бірге тіршілік етуі. Ноосфера - акыл-ой кабаты, В.И. Вернадскийдің сөзімен айт- канда, адамның акыл-ой әрекеті нэтижесінде биосфераның сапалык жағынан жаңа, жоғарғы сатыдағы даму кезеңі. Озон кабаты - тірі организмдер үшін аса кауіпті кыска толкынды Күннің ультракүлгін сәулелерін сіңіретін озон молекулаларының (03) жоғары концентрациясы жинакталған атмосфера кабаты. Паразитизм - бір түрдің екінші бір түрді тіршілік ортасы етіп өмір сүруі жэне сол организм аркылы коректенуі. Парникті эффект (жылу эффекті) - күннің жылу сәулелерін сіңіруі аркылы парниктік газдардың мөлшерінің көбеюі нәтижесінде атмосфера температурасының жоғарылауы. Пестицидтер - ауыл шаруашылык дакылдарын арам шөптердің (гербицидтер) насекомдардың (инсектицидтер), саңыраукұлактардың (фунгицидтер) жэне т.б. зиянды әсерінен корғау үшін колданылатын химиялык заттар. Пирамида (экологиялык немесе Элтон пирамидасы) - био- ценоздардың коректік деңгейлері - продуценттер, консументтер жэне редуценттердің арасындагы сапалык катынастардың, олардың саны (сандык пирамида), биомассасы (биомасса пирамидасы) немесе энер- гиясы (энергия пирамидасы) бойынша графикалык бейнеленуі. Пойкилотермия - коршаган ортаныц температурасына байланыс- ты дене температурасы да өзгеріп тұратын организмдер (микро- организмдер, өсімдіктер, омырткасыздар). Поллютанттар - ортаның техногенді ластаушылары (ауада - аэропланктондар, суда - гидрополлютанттар, топыракта - терраполлю- танттар). Популяция - салыстырмалы бірдей экологиялык жагдайлардагы кеңістікте тіршілік ететін генетикалык, морфологиялык, географиялык

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==