Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы / А.Т. Қуатбаев.

Бұл жагдайда коршаған ортаға тигізетін зардаптың. кауіптің деңгейі басты мэселе болып табылады. Экологиялык кауіп концепциясының талабына сәйкес атдымен адамның тұрмыс-тіршілігі мен коршаған ортаға жағымсыз эсер ететін факторлар кешенін аныктау кажет. Осының негізінде әртүрлі шешімдердің ішінен ең колайлысы таңдап атынады. Экологиялық қауіп - бұл казіргі кезде немесе болашақта жос- парланып отырган адамның іс-әрекеті эсерінен, коршаған табиғи ортаның экологиялык деградацияға немесе түраксыз, кубылмалы жагдайға үшырау ыктималдығы. Экожүйе өздігінен дамиды, табиги тепе-теңдік пен жүйенің орныктылыгын бүзатын факторлар болмаған жағдайда өзін-өзі толтырып, калыпка экеліп отырады. Тепе-теңдікті бұзатын, кауіпті көздер - табиги стихиялы күбылыстар (жер сілкінісі. топан су), тірі табиғат (эпидемиялар, эпизотиялар), сондай-ак антропогендік факторлар (авариялар, катастрофалар) болуы мүмкін. Экологиялык кауіп - адам кателігі, адамзат когамының іс-әрекеті нәтижесінде тіршілік агымының бұзылу ықтималдығы. Жаксартуга талпынамын деп, адам көбіне керісінше карама-қарсы нәтиже алып жатады. Бір жүйені жаксартамын деп, баска жүйелердің мүмкіншілігін ескере бермейді. Техникалык ғимараттар мен коммуникацияларды пайдаіану кезінде экологиялык кауіп арта түседі. Республика аумагында күбыр желілерінің закымдануы, темір жол апаттары, өнеркәсіптегі үлкен авариялар жиі болып тұрады. Мәліметтер бойынша, АЭС-гы катерлі жағдайлардың 45%, авиакатастрофатардың 60%. теңіз катастрофаларының 80% адам кателіктеріне байланысты. Қоршаған ортаның деградацияға үшырау мен болып жаткан экологиялык жагдайларга бақылаудың жок екенін мысат түрін- де айта кетуте болады. 1972 жылы қант камыстарына зиян келтіретін көртышкандармен күрес жүргізу үшін Ямайкага ман- густар (Herpestes) алып келінді. Бірақ ол жануарлардың тек көртышкандарды гана емес, жергілікті фаунаның көптеген түрлерін де күртып жіберетінін ешкім ескерген жок. Бар болганы 10 жыл ішінде Ямайкада биоценоздарда үлкен өзгерістер жүріп, көртыш- кандар өздері үшін жаңа экологиялык куыс тауып дэл бүрынгыдай кант қамысына зиян әкелуде. Ал жергілікті жерде жануарлардың пайдалы түрлерінің саны күрт төмендеп кетті.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==