Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

42 □ Ұйымдастырушылық мінез-құлық тар адамның жеке мақсат-мүддесінің қүралымына эсер ете біледі. Тұлға мүддесінің иерархиялық жүйесі оқу үдерісі кезінде және өмірлік тәжірибе иемденгенде, мәдени шарттардың эсер- ықпалыменқалыптасады.Себебітәлім-тәрбиеніңжәнетәжірибенің жинақталу үдерісі эрқайсысында өзіндік, сол ажырымдар қүрамы жэне құндылықтар жүйесінің иерархиясы шарасыз. Психолог М. Рокич құндылықтарды терең иландыру сияқты анықтама бер- ген, эрекет және пікірлерді түрлі жағдайларда анықтаған. Олармен замануи ең таңдаулы эдістеме эзірленген. • терминалдық құндылықтар (құндылықтар - мақсаттар) тіршіліктің әлдеқандай ақырғымақсаты жеке өзіндік даралықтың болуына тырысуға иландыруда тұр; • инструменталды эрекеттің әлдебір бейнесі немесе түлға сипатының қазіргі жағдайда қажеттісі болып табылатын қүндылықтар (құндылықтар - ақы-пүлдар) . Негіздік мүдделер адамның өзі үшін маңызды. Мысал ретінде табысты, тыныштық пен астасуды, қауіпсіздік және тәуелсіздік, тэннің қауіпсіздігін жатқызуға болады. Инструменталдық құндылыққа қүрал ретінде мағынасы бар жэне мақсатқа жету тәсілі, мысалы, қайсарлық жэне мейірімділік, икемділік пен өрелер, көмекжәне тәуелсіздік. Ерекше қызығушылғын көрсететін өмірлік қүндылыгы бар А. Адлердің қүрылымы 5-кестеде көрсетілген. 5-кесте - Адамныц құндылықтар жүйесі (Альфред Адлер бойышпа) Физикалық кұндылықтыр Эмоционалды құпдылықтар Зияткерлік қүндылықтар Қоленер қызметі Жауапкершілік Оку Жайлылық Эмоционалды түрақтылық Шығармашылық Спортпен шұғылдану Бедел Даналық Байлық Бәсекелестік Күрделілік Сыртқы келбет Дін Шеіпімдерді қабылдау Денсаулық Қауіпсіздік Абстракциялануга иксмділік Демалыс Сенім Еркіндік Жұмыс жағдайлары Сырлас қарым-қатынастар Жетілдіру