Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

2-тарау. Жеке тұлға және ұйым □ 37 осы немесе өзге жұмысты айталмыш жағдайда орындай алатын мүмкіндіктермен анықтауға болады. Басқаша айтқанда, икемділік - сол әлеуетті зейін. Зейіндер - тумыстан немесе оқу үдерісі кезін- де алынған, тұлғаларды жасауда кез келген ойлау немесе дене әрекеттерді жасауға мүмкіндік беретін, қызметтің әр түрлерінің әсерлігіне жету талаптары болып табылатын білім. Ортақ зейін- дерге парасаттылық (соның ішінде, перцептивті және когнитивті зейіндер), оқьпу, креативтілік, рефлексивтілік, белсенділік жатады. Адамның зейінділігін мынадай етіп жіктеуге болады: ойлау, дене және психологиялық. Егер де үйым сатысын қарастыратын болсақ, онда адам жүмыс үдерісінде көрстетін зейін және күпі - оның тәртібі мен жүмыс істеу көрсеткішін көрсетететін негізгі фактор болып табылады. Қүзіреттілік - менеджер жұмыс жасай бастаған сәттен ба- стап, бүл басшылардың маңызды көрсеткіші болып табыла ­ ды. Егерде адам сәйкесінше ерекшеліктерге сай таңдалынып алынғанда, әртүрлі оқу бағдарламасы, тренингтер, семинарлар керекті дағдыны дамытуға жэне жақсартуға бағытталып, оларды оқытады. Зейінді дамыту техникасы - адам ресурсына енгізілген маңызды үлес, себебі белсенділік адамды ынталандыратын күш болды. Психологияда мұны қозғалмалы күш деп атайды. Белсен- ділік адамға өз мамандығын дамыту сезімін береді. Үйымшылдық тәрбие зерттеушілілері осы немесе басқа жұмыс жасауда адамдардың түлғалық сапасын қарастыруға назар аударады. Сондықтан менеджерлерге түлғалық ерекшеліктермен танысу пайдалы, ұйымда тәрбиені болжамдауды қолдануға бола ­ ды. Түлғалық ерекшеліктерді маңыздысына жатқызуға болады: өзін бағалау, бақылау локусы, авторитарлық, макиавелизм, А ти- піне бағытталу, қол жеткізуге бағытталу, тәуекелділік, өзіндік мо ­ ниторинг. Ө5ін - озі бағалау түлғаның болуын бағалап, сәттілігін және нәтижелік деңгейін анықтайды. Басқа сөздермен сипаттағанда, түлғаның өзін-өзі бағалау, яғни әр адамның өзінің маңыздылығы, бағалылығы жайлы сипаттайды. Көптеген зерттеулердің нәти- жесінде өзін-өзі бағалауға түлганың жағдайы, қалпы, сыртқы ортаның қатынасы, сәттілігі немесе сәтсіздігі және т.б. факторлар