Аманова Г.Д. Басқару есебі

Жоюға болатын бос түрулар, жақсы жоспарланған кезде болдырмауға болатын жағдайлар салдарынан пайда болады. Ондай бос түрулар бойынша шығыстар өнімнің өзіндік құнына кіргізілмеуі керек, ол пайдалар мен залалдардың шотына шығынға жазылады. Негізгі болдырмауға болатындай жағдайлар мыналар: - Өндірістік процестің тоқтап қалуы (жабдықтардың бұзылуы, материалдардың жетіспеуі, тиімсіз жоспарлау); -басқарушылық шешімдер (бүйымның техникалық сипаттамаларының өзгеруі, коймада материалдардың болмауы, жоспардың өзгеруі). Болмай қоймайтын бос тұру, кәсіпорын гарапынан бақыланбайтын жағдай болып табылады. Кәдімгі жұмыс жағдайында пайда болады немесе сырткы факторлар әскрінен туындайды. Мысалы, онімгс сұраныстың түсіп кетуі, ондіріске айтарлықтай жсткізумен айналысатын жеткізушіде көтеріліс болып жатыр, т.б. оны өнімнің өндірістік өзіндік кұнына жататын бір бөлігі ретіпде қарастыруға болады. Артық жұмсалған уақыт - бұл белгілі бір кезең үшін белгіленген жүмыс уақытынан артық уақытқа төленетін уақыт. Негізгі жүмысшылар үшін артық жүмсалған уақыттың қажеттілігі мынадай себептердсн туындауы мүмкін: өпдіріс барысында толықтай жасалмаған уақытты толтыру; бастапқыда жоспарланған өнім санын ұлғайту. Болдырмауға болатын артык жүмсалған уақыг шығындарын нсгізінсн кезендегі пайдалар мен залалдардың есебіне шыгынға жазады. Болмай қоймайтын немесе кажетті артық жұмсалған уақыт құны онімнің өндірістік өзіндік кұнына косылады. Негізгі қызметкерлер мен қосалқы (косымша) өндіріс жұмысшыларына төленстін сыйақылар қарапайым өндірістік піығындардың бір бөлігі ретінде қарастырылады және өнімнің өндірістік өзіндік қүнына косылады. 3) Толем түрлері Мерзімді төлемақы еңбск, бслгіленген сағаттық, күндслікті немесе апталык төлем нормасы негізінде, шығарылған өнім көлеміне қарамастан төленеді. Кесімді еңбекакы кезінде жалақы көлемі, белгіленген бағаға сәйкес дайындалғаи өпім (орындалған жүмыс, көрсетілген қызмст) санына байланысты болады. 61