Аманова Г.Д. Басқару есебі

шығындар сссптік, жоспарлық бағамен онімнің өзіндік құнына қосылады (нақты шығарылған шығындарды қоспағанда). Математикалық әдіс дәл болса да есептерде қиынырақ, сондықтан да тәжірибе жүзінде негізінен екінші әдісті қолданады. Қосалкы өндіріс шығындары, жоғарыда атап өткеніміздей, қолданушыларға қалдыксыз бөлінуі тиіс, соның негізінде негізгі онімнің озіндік кұны анықталады. Оған жатпайтын тек саймандар мен жөндеу-механикалық цехтары, ол цехтарда ай (жыл) соңында өңделмеген, аяқталмаған күрал-саймандар, аяқталмаған жөндеу жүмыстары қалуы мүмкін. Есепті кезеңнің соңында, қосалқы өндіріс цехтары бойынша есегіке алынған аякталмаған өндірістің қалдыктары өндірістік (басқарушылық) сссптен бухгалтерияға беріледі: ДТ 1342 «Аяқталмаған қосалқы ендіріс» КТ 8310 «Қосалқы өндіріс» Бұл бухгалтериялық жазба қосалқы өндірістегі аяқталмағап өндірістің қалдыктарын қаржылық есептілікке кіргізу үшін жүргізіледі. Келссі есептік кезеңнің басында қаржылық бухгалтериядан өндірістік (басқарушылык ссепке қосалкы өндірістегі аяқталмаған өндірістің қалдыктары ДТ 8310 «Қосалқы өндіріс», КТ 1310 «Аякталмаған косалқы өндіріс» жазбасымен беріледі. Үстеме шығыстар қарапайым қосалқы өндірістерде 8410 «Үстеме шығыстар» шотында есепке алынады. Бұл жсрде өзіндік кұнның оңайлатылған әдісі қолданылады. Ал күрделі косалкы өндірістерде піығындарды ссептеудің тапсырыстық нормативтік әдісі жәнс шығарылған өнімнің өзіндік қүнының калькуляциясы қолданылады. Қосалкы өндірістердің өпімінін өзіндік қүнын есепке алу үшін оның колемін дәл аныктау өте маңызды. Оны екі жолмеп бағалайды: нақты өзіндік құны бойыиша және есептеу жолымсн. Накты озіндік құны бойынша бағалау - озіндік құнға жататып тура шығындар (8311-8318), ал үстеме шығыстарды оларды бөлу тәртібі бойынша белгілснгсн көлсмде аякталмаған өндіріске жатқызады. Өнімнің, жүмыстың және қызметтік нақты өзіндік қүны күрделі қосалқы өндірістерде әрбір үксас шот бойынша (тапсырыс) анықталады. Бүл үшін аяқталмаған өндірістін калдығына әрбір тансырыс бойынша бір айдағы осы шот бойынша есепке алынған 55