Аманова Г.Д. Басқару есебі

Тиімді шығындар - бұл нәтижесінде шығаруға бағытталған өнім түрлерін сатудан кіріс алатын шығындар. Тиімсіз шығындар - бұл қорытындысында кіріс алынбайтын шығындар, себебі өнім шығарылмайтын болады. Бұлар, негізінен, ақаулардан, жұмыссыз тұрып қалулардан болған іпығасылар, материалдардың бүлінуі, тағы сондайлар. Шығындарды норма шеңберінде және нормадан тыс шығыстарға бөлуді, нақты шығындарды нормативтік шығындармен салыстыру жолымен, ағымдағы есепте бөлімше жұмысының тиімділігін анықтау үшін қолданады. Бақыланатын шығындарға кәсіпорында жүмыс істейтін тұлғалармен бақыланатын шығындар жатады. Құрамы бойынша реттелетін шығындардан өзгеше, өйтксні нысаналы мақсаты бар және жеке шығыстармен шектеулі болуы мүмкін. Бакыланбайтын шығындар - кәсіпорында жұмыс істейтін тұлғаларға қатысы жоқ шығыстар. Мысалы, негізгі қорларды қайта бағалау, негізгі қорлар бойынша амортизациялық аударымдар нормаларының өзгеруі, т.б. Реттелетін шығыңдар (discretionarycost, managedcost, programmedcost. )-бұл кезеңге (көбінесе - жыл) белгіленген сома шегіндегі шығындар, ондіріс көлеміне айтарлыктай тәуелді емес, мысалы, жарнамаға арналған шығындар, оқыту, біліктілікті көтсру, консультациялық қызмет алу. Тіркелген шығындар (committedcost) - бүл қолда бар меншікпен, жсрмсн, негізгі қорлармен байланысты шығындар. Бақылаудың негізі - күрделі шығын бюджеті. Шығындар үзақ мерзімді псрспсктиваларға қатысты жоспарланады, кері байланыс ксзсңі ұзақ. Мысал ретінде тіркелген шығындарға амортизацияны, менпіік салығын, сактандыру жарналарын жәнс ұзақ мерзімді жалдауды жатқызады. Бұл шығындармен үзақ мерзімді кезеңде күрделі салымдарды қайта отеу бойынша сң жоғары тәуекелдер байланысты. Тіркслген шығындардың шамасына күндегісін күнде ықпал етугс болмайды. Ғимарат бір рет салынып, жабдықталады. Мұндай шығындарды бақылау кезінде жабдықтардың жүктелу дсңгейін ескеру қажет, ол таза пайдамен тікелей байланысты. Технологиялық және реттелетін шығындардың салыстырмалы талдауы 2.5 кестесінде келтірілген. Онда мынадай сипаттамалар берілген: 44