2-МОДУЛЬ. Дене тэрбиепнщ цагидалары, ^уралдары жене уйрету тэс)лдер) непзшде, козгалыс дагдысына жэне кимылды орындауга кажетп белил) 6ip мелшердеп кайталаулар нэтиже- сшде калыптасады. Козгалыс пен кимылдыц баян- далган сипаттамасы непзшде дене жаттыгуларыныц теориясы курала- ды. Дене жаттыгулары деп адам денесш жетиццру ушш жасаган жэне колданылатын козгалыс кимылдарын атайды. Кез келген кимыл дене жаттыгулары деп аталмайды. Тек куша дене тэрбиесшщ мшдеттерш шешуге арналган кимылы гана дене жаттыгуларын курайды. «Жаттыгу» деген сез адамныц дене, психикалык цасиетке эсер ету максатында, кимылдыц кайталануы- на багытталган жэне осы кимылды орындалу эдкш жетшд1руд1 корсе- тедт Сонымен, дене жаттыгулары 6ip жагынан накты кимыл есебшде (бул жагдайларда «Мен жада жаттыгуды уйрещцм дейдн>) екшпп жагынан кеп рет кайталанатын процесс (мысалы, «дене жаттыгулары» кушт1 арттыра- ды) есебшде карастырылады. Дене жаттыгуларыныц айырма- шылык белплер! Дене жаттыгулары 6ipHeuie белп- лермен айкындалады, олар: 1. Дене жаттыгулары аркылы педагогикалык мшдеттер шеннлед) (атап айтканда, дене жаттыгулары «ез1- не», езшщ жеке денесш жетиццруге багытталган), ецбек кимылы - ен- flipicTix мшдеттер! (кимыл ощцрктж кызметке багытталган). 2. Дене жаттыгулары дене тэрбиесшщ зацдылыктарымен байланысты, ал ецбек кимылы ещцркык зац- дылыктармен байланысты орындалады. Дене жаттыгуларыныц ецбек жэне турмыстык кимыл мен сырткы уксастыгы 6ipiH екшппимен алмас- тыруга непз бола алмайды: оныц ce6e6i, дене жаттыгуларыныц узак- тыгы, жиьпп, сонымен катар орындау prici шугылданушыныц организмше тшмя! эсер ету 6ip жагынан, екшпп жагынан ец жогары нэтиже керсетуге мумкшдж беретш зацдылыктарына гана багынады. 3. Тек кана дене зацдылыктарыныц жуйеа адамныц барлык касиеттерш дамытуга мумкшшшк жасайды. Дене жаттыгулар дене тэрбиесшщ непзп куралы ретшде, оныц мазмуны жэне курылымы Дене тэрбиесшщ нэтижелпигше жуйедеп барлык мумкшпплжтерд1 пайдаланганда гана жетуге болады, дегенмен окыту мен тэрбиелеу мшдеттерш шешуде дене жаттыгуларыныц улесше коп салмак туседг Бул жагдайлар 6ipHeine себептерге байланысты: 1) Педагогикалык кызметтщ коп- теген турлершщ inrinae тек дене тэрбиесшщ гана жаттыгушыныц де- 84
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==