6-МОДУЛЬ. Спорттык теориясы мен эдютемес! жепслктерге жеткпзуд1 жауапкерпп- .lirine алады. Спорттагы ipiKTey 6i- piHini жэне екшпп ipiKTey деген ею кезецге белшедт Eipinuii ipiKmey - келешек спорт- шымен танысу, оны жан-жакты зерт- теу. Ол мынандай эртурл! ipiKTey тур- лершен турады: - козгалыс касиеттерш эртур.ш сынактар аркылы багалау; - дене курылысы ерекшелштерш керу, багалау; - психо-физиологиялык тексеру- лер (сурак кою oflici); - ата-аналарымен танысу. Екшиа ipiKmey кезещнде жас спортшыньщ кабшетткпп жэне бас- тапкы мамандану кезшдеп кем- mijiiKTepi аныкталады. IpiKTey кезшде баланьщ морфологиялык ерекшелштерше назар аударган жен (агзаныц курылысы жэне дене Mynienepi). Спорт Typnepi адамныц морфологиясына эртурл1 талап- тар кояды. Мысалы, найза, граната, диск лактырушылардьщ узын бой- лы, ауыр салмакты болуымен 6ip- ге, айналу амплитудасы мен ушу жылдамдыгы унпн колдары да узын болуы шарт. Жещл атлетикамен ай- налысушылардын аяктарыныц узын болуы кажет, т.с.с. Физиологиялык; ерекшелштер. Физиологиялык ерекшелштер агзанын, козгалысын гана емес, вегетативтш (кызметпк) жуйесшщ сипаттамасын да керсетедт Жупру, шацгы, коньки спорттарын ipiKTey кезшде оттегш (ауаны) барынша керек ету децгешн арнайы аппаратпен тексеру аркылы зерттейм1з. Психологиялык; ерекшсиктер. Оку- шылар нерв, жуйке жуйелерше байланысты мыкты жэне шапшац пси- хикалы спортшылар деп белшедт Курде:п жагдайларда жуйке жуйелер! мыкты спортшылар, ал б!ркалыпты, узак жумысты керек ететш спорт турлершде шапшац жуйке жуйел! спортшылар кеп жепс'пктерге жете- TiHi дэлелденген. Срсыл/ куалаушылык; факторла- ры. Ka3ipri кезде тукымкуалаушы- лык факторларга ерекше назар ау- дарылып отыр. Адам агзасыныц курылысы, салмагы ата-анадан балата тукым куалау аркылы бершепш дэлелденген. Ата-ана мен баланыц козгалыс кабшеттшгшщ арасында байланыс бар. Жаттыктырушылар ipiKTey мен багдарлау кезшде кептеген, эртурл1 амалдар колданады: 1. Жарыс. Бул амал ресми жэне эртурл! бэсеке туршде етюзшедт 2. Жаттыктыру. Спортшынын ка- бшеттшгш жаттыктыру сабактары кезшде багалау. 3. Бакылау сынактары. Жаттыктыру кезшде колданылатын непзп жаттыгу турлершен сынактар алу. 4. Адам агзасын зерттеу. Баланыц кабшетплптн эртурл! аппараттар аркылы тексеру. 206
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==