3-МОДУЛЬ. Ic-кимыл эрекеттерне уйрету... Дене куаты крбнлеттер'шщ дамуы угымын карастырганда басшылыкка уш компонентп алу керек: тукым- куалаушылык, функционалдык мум- кшд!ктер, педагогикалык батыт. Дене куаты кубшеттершщ дамуы - бул организмшц органдар мен курылымдардьщ функционалдык мум- юндштерш тукымкуалаушылык жэне педагогикалык багытпен езгертудщ oipniri. Дене куаты (козгалыс касиетше - куш, го н м д гик, жылдамдык, икем- дшнк, ептшш жатады. Kynni дамыту эдастемесь А. А. Гу- жаловский дене касиеттершщ да- муында «критикальщ» (сезшдгк) кезецдер бар деп дэлелдедг Ягни, дене касиеттер1 адам OMipinin opoip жасында эртурл! дамиды. Агзага арнайы эсер ету барысында адам жасыныц накты кезецдершде дене касиеттер1 езшш жогары дамуына cesi.Mfli болады. Куштщ каркынды дамуы 16-17 жаста байкалады. Дене касиеттер1 дамуыныц сезшдж ке- зецдерше суйене отырып, балалардьщ дене дайындыгына арнайы эсер етуд1 камтамасыз ету керек. Сырткы карсылыкты жецу немесе булшык ет комеп аркылы оган карсылык керсетуд1 куш дейм1з. Куш уш турл1 булшык ет жумысы тэрт1бшде пайда болады: 1. Жецу тэрыбшде булшык ет жиырылады. 2. Кену тэрпбшде булшык ет со- зылады. 3. Козгалмайтын (статикалык) тэртште булшык еттщ узындыгы озгермейдт Куштщ пайда болу тур- лер!: ез куш мумюниллш - статикалык кезде (дене калыбын устау) жэне акырын козгалыс кезшде пайда болады. Куш жылдамдылыгыньщ мумюншшпт - тез жылдам козга- лыста пайда болады (сеюру, лактыру, т.б.). Адам ленес! куштщ пайда болу процесшде улкен маныз аткарады. Адамныц козгалыска ез дене салма- гын есептемей керсеткен кушш абсолютна куш деймв. Эртурл1 салмактагы адамдардьщ купли салыстыру ушш салыстыр- малы куш деген угым пайдаланыла- ды. Бул - 1 кг адам салмагына келетш куш молшерг Спортшылардыц салмагы есумен 6ipre абсолюгпк купи кебейедц ал салыстырмалы куш! азаяды. KyuiTi дамытудыц амалдары мен эдктерь Kynrri дамыту ушш жогары карсылык жаттыгулары колданылады. Олар ею топка белшедй 1. Сыртцы карсылык жаттыгулары. Сырткы карсылыктарга: эр- турл! спорт куралдарыныц салмагы, cepiriHiH карсы эрекетц сырткы ор- таньщ карсылыгы жатады. 2. Оз салмагыныц ауырлыгын баскару жаттыгулары (сершпеде тартылу, отырып-туру, сеюру, т.б.). Ауырлык шамасын бшу ушш спортшы канша рет кетере алаты- ны белгш салмак колданылады. Ол 124
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==