Тіршілік қауіпсіздік негіздері

ортасы арқылы жүзеге асады, онымен бірге жасушалар немесе ұлпалар мен белгілі мүшелер бөліп отыратын химиялық заттар молекулалары аркылы (гормондар, ферменттер жэне т.б.). Жүйкелік реттелу кезінде жылдам эрі бағытталған жүйке сигналдары 80-120 м/с жылдамдықпен жүйке импульстары түрінде реттеу объектілеріне жеткізіліп отырады. Реттеу механизмдерінің тиімділігіне эсер ететін тірі ағзаның маңызды қасиеттерінің бірі жылдам қайтымды жауап беру, яғни реактивтілік болып табылады. Еңбек эрекеті барысында адам баласы өндірістік факторларға бейімделе бастайды. Тиімді еңбек немесе колайлы нэтиже алу үшін «бейімделушілік бағасы» қарқыны зардап шегіп жатады, әсіресе көп жағдайда жүйкелік реттеу механизмдерінің шаршауы немесе функционалдык белсенділігінің төмендеуі байқалады. Осылайша қорғаныш бейімделушілік реакциялары 3 сатыдан тұрады: • қалыпты физиологиялық жауап (реакция-гомеостаз); • қалыпты бейімделушілік өзгерістер; • атофизиологиялық бейімделушілік өзгерістер (ауру сырқаттардың дамуы). Агзаның табиги цорганыш жүйесі. Адам ағзасында бірнеше табиғи қорғаныш бейімделушілік жүйелері бар, олар қауіпсіздікті ішкі ортаның түрақтылығын жэне тіршіліктің жағдайларына бейімделушілікті камтамасыз етеді. Оларға жататындар кейбір сезім мүшелері: көз, кұлақ, мүрын; тірек - қимыл жүйесі; тері; кан; иммундык қорғаныш жүйесі; ауру, сондай-ак қорғаныш - бейімделушілік реакциялар - қалтырау жэне аскыну, іріңдеу. Мысалға көзде екі қас болады, екі тері бүлшықет жабындысылар, олар көз алмасын қорғап тұрады. Қас көзді қорғаныш қызметін атқарады, аса көп мөлшердегі жарық ағындарының көз мүшесін рефлекторлы түрде қорғайды жэне механикалық зақымданулардан қорғайды, көз ылғалдану арқылы ондағы бөгде заттар жас арқылы шығып кетеді. Қүлақ өте қатты дыбыстар кезінде корғаныш реакциясын камтамасыз етеді: біздің қүлағымыздағы екі ең кіші бүлшықеттер жылдам жиырылады осы кезде үш ең кішкене сүйектер ауытқуды тоқтатып қорғанышқа көшеді, осылайша кұлақтың ішкі бөлігіне ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІК НЕГІЗДЕРІ ~ 49 ~