Тіршілік қауіпсіздік негіздері

ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІК НЕГІЗДЕРІ жағдайларда орын алады, және де бұл оқиғалар тіршілік кауіпсіздігін сақтауда көп жағдайда маңызды саналады. Сыртқы ортаның эртүрлі факторларына ағзаның жауап беру қабілеті - реактивтілік деп аталады. Реактивтілік - ағзаның тұтас ретінде қоршаған ортаның эртүрлі өзгерістеріне жауап беру кабілеттілігі. Реактивтілік жүйке жүйесіндегі корғаныш - компенсаторлык жүйелермен жэне механизмдермен камтамасыз етіледі. Адам ағзасының даму барысында жүйке жүйесі басты орынға шыкты. Бұл ағзаның түтастылығын қамтамасыз етеді, сонымен бірге қоршаған ортамен байланыс, ішкі тұрақтылық жэне эртүрлі функцияларды қамтамасыз етеді. Анализаторлардың сезгіш датчиктері ретінде арнайы жүйке талшықтарынын сонғы бөліктері рецепторлар кызмет аткарады, олар әртүрлі тітіркендіргіштердің сыртқы энергиясын жүйке жүйесінің ерекше белсенділігіне айналдырады. Олардың бір бөлігі сыртқы ортадағы экстероцепторлар қабылдайды, ал қалған бөлігін ағзамыздың ішкі ортасындағы интероцепторлар қабылдайды. Тітіркендіргіштің табигатына байланысты, яғни рецепторлар бекітілген тітіркендіргіш түріне карай мынадай топтарға бөлінеді: • Механоцепторлар, оларға жататындар дыбыстық, вестибулярлы, гравитационды жэне терінің жэне тірек-қимыл жүйесінің тактильді рецепторлары, бұлардан басқа жүрек қан- тамырлар жүйесінің барорецепторлары; • Терморецепторлар - ағзаның ішіндегі жэне сыртқы коршаған ортадағы темпиратуралык өзгерістерді кабылдайтын рецепторлар, олар кері, ішкі органдар, сонымен қатар мидағы термосезгіш орталық нейрондарын біріктіреді; • Хеморецепторлар - химиялык заттардың эсеріне эрекет етуші рецепторлар, оларға дэм сезу, түтікті жэне ұлпалы рецепторлар (мысалға глюкорецепторлар қандағы қант мөлшерінің өзгерісіне әрекет етуші рецепторлар) жатады; • Фоторецепторлар - жарықты кабылдауға арналған рецепторлар; • Ауруларға жауап беруші рецепторлар, бұлар арнайы топқа біріктіріледі, себебі олар механикалық, химиялық, ~ 44 ~