Тіршілік қауіпсіздік негіздері

ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІК НЕГІЗДЕРІ Техногенді қауптіліктердің энергетикалык деңгейі XX ғасырда арта түсті, бұл кезде адам баласы өте куатты техникаларды, көмірсутегілі шикізат қорын, химиялык жэне бактериялогиялық заттарды игере бастады. Адамдар жіберген қателіктер техникалық жүйелерді жобалау жэне өндіру кезінде, оларға қызмет көрсету (жөндеу, орнату, басқару) кезінде, кызмет көрсететін персонал (операторлар) бакылау процедураларын дүрыс орындамаған жағдайда, оператордың жүмыс орнын дүрыс ұйымдастырбаған кезде жэне техникалық жүйенің операторларына жоғары психологиялық жүктеме кезінде жүзеге асырылады, олардың тапсырмаларды орындауға дайындығы мен дайындығы жоқ. Статистика адамның қолайсыз психологиялық касиеттері апаттың себебі болып, кейбір салалардағы себептердің жалпы жиынтығының 40% жетіп жатқандығын көрсетеді. Соңғы уақыттарда технологиялык жүйелер саласында апаттардың пайда болуының басты себебі адами фактор болып кезледі. ИКАО мэлметтері бойынша 1985 - 1990 жылдары орындалған эуе апаттарының шамамен 80 пайызы авиалайнерлердің экипаж қызметкерлерінің қа'теліктерінен орын алған; ЖКО (ДТП) - жол көлік оқиғаларының 60 - 80 пайызы автокөлік жүргізушілерінің қателігінен болған; қауіптілік деңгейі жоғары нысандарда апатты жағдайдың пайда болудың 60 пайыздан жоғары бөлігі кызметкерлердін кателігінің кесірінен орын алған. Адам баласының өлімге әкеліп соқтыратын көптеген жағдайларды саралай келе, тұрмыстық жағдайда пайда болатын эр түрлі қолайсыз жағдайлардың пайда болуына ең алдымен адами фактор эсер ететіндігі анықталды. Әлеуметтік ортадағы антропогендік қауіптілік мөлшері де арта түсуде. Олардың ішіндегі ең кең таралған түрі АИТВ (ВИЧ) - адамның имун тапшылығы вирусын жұқтырғандар болып саналады. 1999 жылы планета бойынша ЖИТС (СПИД) - жұкпалы имун тапшылығы синдромынан 3 миллион адам қаза тапқан, ал АИТВ жұқтырғандар саны 33,5 миллион адам. Қазіргі таңда айтарлықтай қолайсыз эсер ететін (қауіптілік тудыратын) факторлар өте көп жэне негізгілерінің саны 100 түрден асып түседі, олардың ішіндегі неғүрлым кең таралғаны және айтарлықтай дәрежедегі энергетикалық деңгейге жататындары - колайсыз өндірістік факторлар болып саналады. ~ 14 ~