Криминалистика

да фотокестеге бақылаушы фототүсірілімдер (сол фотосурет- тер, біракеш белгі қойылмай) жапсырылуы кажет. Әрбір фотосурет сараптама мекемесінің мөрімен бекітіледі. Мұндай фотокестелердің басында, олар қандай қорытындылар- ға тіркелетіндігі (қорытындының нөмірі және оның жасалу уақыты мен сарапшының куәландыратын қолы қойылуы тиіс) жөнінде жазылуы керек. III т а р а у ТРАСОЛОГИЯ §1. Трасологияның түсінігі, гылыми негіздері мен жүйесі Трасология - криминалистикалыктехниканын дәстүрлі са- ласы болып табылады. Трасология ілімін келесідей ғалымдар ғылыми еңбектерінде жете зертгеген - Б.И. Шевченко, Г.Л. Гра ­ новский, Ю.Г. Корухов, Ю.Г. Василевский, М.В. Салтевский, С.И. Поташник, Ю.П. Голдованский, В.М. Прищепа, Я. Бер ­ гер, Л.Н. Мороз, Г.А. Мозговых, Ә.А. Исаев, А.Г. Скоморохо- ва жэне т.б. Сонымен катар, И.Ф. Крылов, Ф.П. Сова, В.И. Ши- кановтардың трасология іліміне қатысты еңбектері бар. Трасо- логияның ғылыми негізде қалыптасуының өзіндік тарихы бар. Ең алғаш 1938 жылы «трасология» терминін И.Н. Якимов: «Заттай дәлелдемелер мен іздерді оку», — деген атаумен трасо- логияны криминалистиканың жеке бір бөлімі рстінде бөліп карастыруды үсынған. Оның берген «іздер» жөніндегі ұғымы ксң мағынада карастырылып, кылмыстардың барлык іздерін камтыған. Дегенімен де ізді ортак өндеп жетілдірудің ғылыми негізі трасологиялық зерттеу объектілердің пакты аныктамасын талап етті. 1945 жылы С.М. Потапов іздер туралы үғымдардың әр түрлі болуына байланысты іздінтрасологиялықтүсінігін бөліп көрсе- туге мүмкіндік беретіндей белгілерді ұсынды. Із — тергелетін оқиғамен ссбепті байланыста болатын қүбылыстардың матери- алдық заттардан көрініс табатын белгілері. Мұнда С.М. Пота ­ пов із ұғымын аныктауда: «ізді кылмыстың жалпы материал- дык жағдайының өзгеруі ретінде емес, ол белгілердің көрініс табуы» — деп іздер туралы ұғымды (түсінікті) шектейді. 1942 жылы және кейіннен де Б.И. Шевченко із жөніндегі ұғымдарды «заттардың баска да бір материалдық заттарға сырт- 89