Криминалистика

ететін мәселелерді шешу заңгердің өкілеттігіне жатпайды. Тек жоғары білімге коса арнайы дайындыктан өткен криминалис- тикалық сараптамалык зерттеу өткізу әдісін меңгерген заңгер ғана мұндай зертгеулерді жүргізе алады. Кейде тергеушінің са- рапшылык әзірлігі болуы, бұрын сарапшы-криминалист қызметін атқаруы да мүмкін. Мүндай жағдайда, соған қарамас- тан, тергеуші арнаулы криминалистикалық мәселелерді өз еркімен шеше алмайды, өйткені бір адам әрі сарапшы-крими- налисталык өкілетгікті, әрі тергеушілік өкілеттікті катар атка- руына рұксатетілмейді. Кейбір объектілерді, айталык, кұжаттарды сотта карағанда, үлгілерді іріктегенде белгілі бір криминалистикалык әзірлігі бар тергеуші, әдетте, бұған маман-криминалист шакырылатын мәселелерді өз еркімен шешуі мүмкін. Занда көрсетілгеңдей, маман-криминалист қылмыстык іс жүргізуші жеке тұлға, әйтсе де ол іске тергеушіге көмектесу үшін ғана катыстырылады. Сон- дықтан ол өз алдына қылмыстық іс жүргізу құжаттарын толты- ра алмайды, онын тұжырымдары ғана тергеу әрекеті жөніндегі хаттамаға енгізіледі. §2. Сот сараптамасынын түрлері Сараптама - қылмыстык немесе азаматтық істерді дұрыс шешуде маңызды, нақты деректер мен жағдайларды анықтау мақсатында тергеушінің (соттың) тапсырмасымен заттай дәлелдемелерді және материалдарды зерттеуге сарапшы (арнау ­ лы білім иесі) қатыстырылатын іс жүргізу әрекеті. Сарапшы бейнесі тиісті арнаулы білімнің көмегімен алдын ала және сот тергеуінде зерттеліп, анықталатын ерекше фактілерді (істің жағдайын) қалыптастырады, тергеушінің (сот- тын) коз алдына әкеледі. Эр сот сараптамасының өзіндік ерек ­ ше зерттеу сипаты болады. Айталык, сарапшы- криминалист, көп жағдайда, адамды, малды, кылмыс жасалған кару мен кұрал- ды оның сыртқы түрі бойынша бейнелейді. Сараптаманың объектісі - қылмыстық іске катынасы бар, арнаулы білім арқылы зерттелуге тиісті фактілер, оқиғалар, зат- тар. Сарапшының алдына койылған міндетгер нақ осы фактілер мен окиғалар арнаулы білім колдану арқылы зерттеліп орында- лады. Сараптамалық объектілер адам және оның шырғалаң іздері, мәйіттер, малдар мен олардың іздері, агрегаттар, әр түрлі 315