Криминалистика

бланкілерін колдан жасау кылмыстарының көбейіп кеткендігін көрсетеді. Қылмыскерлер жалған бланкілерді, соиың ішінде ақшалай белгілерді дайындау кезінде көбінде түрлендіргіш принтерлерімен компьютерлерді колданады. Жалған бланкілерді дайындау кезінде қылмыскерлер қара- пайым тәсілдерді де, нақты айтқанда: кужат бланкісінің бейнесінің суретін қағазға салу; резеңкеге, ағашқа және қолда бар баска да материалдарға қолдан калып ойып дайындау тәсілдері қолдануы мүмкін. Тергеуші зертгелетін құжаттардан басқа материалдарды, яғни басатын баспа құралдардың баспа үлгілерін, жөндеулер мен бөлшектерін ауыстыру туралы және өзге де кажетгі мәліметтерді жинауы қажет. Ол үшін жалған бланк белгілерін білулері тиіс. Құжат жасаушының біліктілігінің жеткіліксіздігіне байла- нысты жасалған жалған бланк белгілеріне келесілер жатады: шығыңқы баспа белгілерінің болуы; баспаның түпнұсқа бланк- ке колдану қаріпіне сәйкес келмеуі; баспаханалық басу ережелерінін сакталмауы (әріптер, сөздер мен жолдардың қисаюы); баспаның біркелкі боялмауы; орфографиялық кателіктердің, төңкерілген әріптердің болуы және т.б. Фотоцинкографтык калып аркылы басылған жалған бланк белгілеріне: фотоға түсіру кезінде масштабты сактамау салда- рынан баспа таңбасының өлшемдерінің түпнүска бланк баспа таңба өлшемдеріне сәйкес келмеуі; штрих көлемінің әртүрлілігі: түпнұсқаны суретке түсіру кезінде ұсақ штрихтардың анық түспеуі; штрих шеттерінің біркелкі болмауы, штрихтарда үзілістердін болуы және т.б. жатады. К,үжат бланкілерін қолдан жасау техникалык көбейткіш құралдарының көмегімен жүзеге асырылуы (орындалуы) мүм- кін. Ол үшін ксерокс, компьютер принтерлері колданылады, кейде ризографтар қолданылуы мүмкін. Аталған аппараттар көмегімен алынған баспаларда келесідей белгілер кездеседі: штрих шеттерінің дәл болмауы; штрих жиегінде нүктелер мен дактардың болуы; ашық учаскелерде ұсақ нүктелердің, дақтардың болуы; штрихтардың кейбір эле- менттердің болмауы және олардың біркелкі боялмауы. Кұжат- тың жалғандығы туралы күдік туындаған жағдайда құжат бланкілері техникалык криминалистикалык зерттеуге жатады. і 186