Криминалистика

ған жазбалардың микроқұрылымдарының өзгешелік белгілері, бастапқы мәтіннен қалған штрихтар байқалады, әсіресе, сапа- сы темен қағаздарда сұйық бояғыштарды пайдалану аркылы жазбаларды орындау кезінде айрықша көзге көрінеді. Қырып тазартылған жазуларды оқу үшін физика-химиялық әдістер жиынтығы қолданылады. Бұл әдістер нашар көрінетін штрихтарды, бастапқы мәтіннің люминесценциясын калпына келтіреді. Штрихтарын қырып тазарткан жағдайда бастапқы жазылған мәтін өткінші жарықта қарау және фотосуретке түсіру арқылы аныкталуы мүмкін. Кейбір жағдайларда құжаттың бастапқы мәтінін бастырып жазудан қалған қағаздың кері жағындағы бедері бойынша не- месе бастапқы мәтінді орындау кезінде астындағы парақка ба- сылып түскен іздері аркылы оқуға болады. Бастырып жазу іздері қиғаш түсетін жарықта қарау арқылы аныкталады. Өвдеу — бұл бастапқы жазбаларды (немесе оның бөліктерін) химиялық жолдармен өшіру, яғни штрихтарды түссіздендіру аркылы жою. Химиялық реактивтер колдану аркылы өндеу фактісі кағаз- дың механикалық қасиетінің өзгеру белгілері бойынша анык ­ талады. Химиялық заттармен өнделген қағаз жұқарып, жыртыл- ғыш, әрі кедір-бұдырлы болып келеді. Қағаздың беткі қабатын- да майда жарықшалар (мелкие трещины) пайда болуы мүмкін. Қағаз бетінің оптикалық қасиеті: түсі, түрі, люминесценция сипаты өзгереді. Барлык жағдайда күмән туғызатын күжаттар- ды көрінбейтін ультракүлгін және инфрақызыл сәулелерде карап, зерттеу кажет. Ультракүлгін сәулелері әсерінен көпте- ген химиялық өндеу құралдары мен заттары люминесценция- ланады. Кағаз бетінің әр түрлі люминесценциялану сипаты (қар- қыны мен түсі) бойынша өндеу әрекеті жүргізілгендігін көре аламыз. Кейбір жағдайларда ультракүлгін сәулелерініңәсерінен бастапқы мәтіндегі штрихтардыңлюминесценциялануы байка- лады Егер зерттелетін құжатқа спектрдің көк-жасыл бөлік- терімен эсер етсе, көрінбейтін инфрақызыл сәулелердің де аума- ғында люминесценция пайда болуы мүмкін. Бастапкы жазылған мәтіннің нашар көрінетін штрихтарын жарыкфильтрлерді іріктеу, контрасты және түс айыру әдістерін колдану жолымен калпына келтіріледі. Өндеу фактісі мен өнделген мәтіннің мазмұнын химиялық әдістсрмен де зерттеп: құжаттың беткі қабатының сипатын f 174