Криминалистика

• мөрдің таңбасы қандай әдіспен салынған; • өшіп қалған, түссіздендірілген және қан жұққан жазбалар- дың мазмұны қандай; • жанған, жыртылған құжаттардың мазмүны қандай; • жалған құжатты жасау үшін қолданылған материалдар қай- да және қандай аяда қолданылады және т.б анықтаудан тұрады. Техника-криминалистикалық зерттеудің тікелей объектілері- нетөмендегілержатады: реквизиттер, құжат материалдары және техникалық құралдар. 1. Құжаттардың реквизиттері, оларға: мәтіндер, жазба мәтіндері, қолтаңба және баска да танба түрлері; баспа түріндегі таңбалар (мөр, жазу машинкасыныңжәне мөртаңба, телеграф- тык, кассалық және баска да белгілерді басатын аппараттар мен қүрылғылар); фотосуреттер, маркілер, бланкілер жатады. 2. Күжаттарды немесе оның жекеленген реквизиттерін жа ­ сау үшін қолданылатын техникалык күралдар: жазу құралдары (шарикті каламның стержені, қарындаштар, фломастерлер), компьютерлер, принтерлер, сканерлер, ризографтар, клишелер, мөр және мөртаңбалар, баспаханалыктехникаға жататын жазу қүрылғылары: баспа машинкалары және баска да белгілерді басатын кұрылғылар (кассалық, телеграфтық және т.б.); кағаз тескішгер, компостерлер, перфораторлар; кырып тазарту жо- лымен штрихтарды кетіру үшін қолданылатын қүралдар; қағаз кесетін машинкалар; түптейтін күрылғылар және т.б. 3. Құжат материалдарына келесідей колжазба материалда ­ ры жатады: сия, тушь, шарикті каламның пасталары, бояулар, қарындаш графиті, электрографикалық тонерлер; құжаттар жасайтын қағаз, картон; косымша қолданылатын қажетті мате ­ риалдар - клей, корғағыш қабаттар, түптеуге кажетті (ледерин тәріздес) материалдар, өндеу, түзету үшін пайдаланылатын (сүйықтықтар, «штрих» тәріздес), күралдар; өндегіш заттар - күнделікті үй-түрмысында қолданылатын химиялык заттар, фармацевтік препараттар және т.б. Жоғарыда аталған тікелей объектілерге катысты күжаттар- ды техника-криминалистикалық зерттеудін жеке әдістемесі қалыптаскан. Олар, күжаттарғасот-техникалыксараптамаларын жүргізу кезінде колданылады. Құжаттарды техника-кримина- листикалық зерттеудің жекеленген әдіс-тәсілдерін тергеуші құжаттарға тергеу карауын жүргізген кезде қолдануы мүмкін. Кылмыскерлер әр түрлі әдіс-тәсілдермен жалған құжаттар жасаулары мүмкін. Жалған жасаудың техникалык әдістері 172