Криминалистика

Құжаттың мәтіні күрделі жүйелі күрылым болып табылады, олардың элементгері белгілі бір өзара әрекет ету зандылығы- мен байланысты. Идентификациялық зерттеу жүргізу үшін мәтіннің минималды көлемі шамамен бірнеше сөйлемдерден тұруы қажет. Мәтіннің авторын анықтау барысында мәтіннін құрылым- дыққасиетін көрсететін мәліметтер қолданылады. Бір жағынан танылатын объект ойлау заты туралы мәлімет. Бұл мәліметтер- ден автордың катынасқа түсетін заттары мен құбылыстары, сон- дай-ак оның араласатын адамдары туралы акпарат алуға бола- ды. Осы мәліметтер бойынша оның шынайы өмір сүру орта- сын; әлеуметтік, этникалық, кәсіптік және біліктілік деңгейі анықталады. Мүндай акпараттарды зертгеу мен қолдану арнайы білімді кажет етеді. Күжат мәтінін зерттеудіңбастапқы кезеңінде автордың жеке басы туралы шартты моделін қалыптастырып аламыз. Автор өзінің ойын сөйлеу кабілетімен білдіреді. Осы арқылы автордың білім деңгейі, жазу тілін меңгеру дағдысы, этникалық көзкарастары, эмоциялық жағдайымен баска да оның жеке басын сипаттайтын мәліметтерді ала аламыз. Алынған мәліметтер арнайы білімі бар адамның жазба тілі белгілерін зерт ­ теу нәтижесінде аныкталады. § 6. Үлгілердің түсінігі Автортану зертгеуінде тексерілетін тұлғалардың жазу тілінің үлгілері кажет. Олар колжазбатанудың еркін, экспериментал- ды және еркін-шартты болып келеді. Еркін үлгілер — сезікті және тергелетін адамдардың кылмыс- қа еш қатысы жок және қылмыстық іс козғалғанға дейінгі жаз- ған мәтіндері. Бүл үлгілер зерттелетін мәтінніңорыңдалу тілінс, уакытына, жазба тілінің стиліне, адресатына және автордың мәтінді орындау кезіндегі жалпы жағдайына сәйкес келуі қажет. Әр түрлі ұлт тілінің синтаксистік, лексика-фразеологиялық, стилистік элементтері мен кұрылымдары бір-біріне сәйкес келмейді және әр түрлі көрініс тауып, ерекшеленеді. Сондық- тан да зертгелетін құжат пен үлгінің бір тілде жазылуы тиіс. Адамның жазба тілінің белгілерінің тұрактылығы салыстырма- лы болғандықтан, зерттелетін қүжат пен үлгілер сол бір уақыт аралығында жазылуы керек. Адамның жеке басының калыпта- сып дамуына қарай және субъективті, объективті сипаттағы і 168