Криминалистика

теу әдістері жөніндегі білімдер жүйесі қүрайды. Криминалис ­ тикалык автортану келесідей салааралык ғылым мәліметтерін жинақтайды: адамдар арасындағы қатынас теориясы — комму- никациялык, лингвистикалык, психологиялық және психолин- гвистикалык, криминалистикалык мәліметтер (идентификация теориясы, криминалистикалык колжазба). Сонымен қатар, кыл- мыстық және азаматтык істерді карастыру кезінде де колданы- лады. Жалпы аныкталатын мәселелер екі топқа бөлінеді: • Идентификациялык — бір немесе бірнеше құжаттың нак- ты авторын анықтаудан (идентификациялык максатта); • Идентификациялык емес — автордың ұлтын, топтық қаты- насын, яғни оның білім деңгейін, кәсібін, жазу тілінің стильдік дағдысынын болуы, әлеуметтік-демографиялык көрінісі тура- лы және т.б. (классификациялық-диагностикалык максатта) жағдайларын анықтаудан. Соңғы уакыттарда бұқаралык акпарат құралдарында тіл тигізуге байланысты келтірілген моральдык зиянды өтеу арыз- дары көбеюде. Осы саннаттағы істер бойынша ақиқатқа жету үшін соттар автортану сараптамасынын негізгі кұрамдас бөлігі болып табылатын лингвистикалык сараптаманы тағайындайды. Сараптаманын шешуіне идентификациялык сипатгағы сұрак- тар қойылады: • мәтіңде осы азаматты корлайтын және тіл тигізетін сөздер, сөз тіркестері кездесе ме? • мәтін авторынын азаматка беріп отырған мінездемесі қан- дай? • басылымда моральдык және т.б. кағидаларды сақтау көз- қарасымен азаматтың жеке басын, кызметін негативті жағынан сипаттайтын мәліметтер, мән-жайлар бар ма? Криминалистикалык автортанудын объектілері - бүл әр түрлі құжат мәтіндері, жазба, жазылған мәтіндер, сонымен қатар принтер, ризографтар, баспаханалык кұралдарды қолдана оты- рып көбейткіш тәсіл көмегімен алынған кұжаттағы мәтіндер. Автортануда мәтін деген түсінікке бір ойды білдіретін сөйлем- дер жиынтығы жатады. Жеке сөздер мен сөз тіркестері осы ав ­ тортанудын объектісі бола алмайды. Сөйлемдер мәтін материа- лының мазмұнын ғана күрайды. Автортану зерттеуінің бірлігі болып сөйлемдер карастырылады, ал қолжазбатанудың зерттеу бірлігіне жеке жазба белгілері жатады (әріп және сан). 167