Криминалистика

жазбатану сараптамасының заты тергеуші мен соттын қойған сұрактарымен анықталады. Оған белгілі ғылыми-техника сала- сының арнайы білімінін көмегімен анықтайтын мән-жайлар жатады. Сараптаманы тағайындап отырған адам сараптамаға сапалы және накты материалдардың жіберілуін қамтамасыз етуге міндетті. Сарапшы ұсынған материалдар шеңберіндс толык, жан-жакты және объективті зерттеу жүргізу үшін тағайында- лады. Зерттеудің толық және объективті болуына сарапшы жа- уапты болса, колжазбатану материалдарынын сапалылығына, шынайылылығына және толыктылығына сараптама тағайын- даушы тұлға жауапты. Сараптама тағайындаған тұлға колжазбатану зертгеуіне жібе- рілетін мәліметтердің жеткіліктілігі жөнінде, қылмыстык істің кандай материалдары кажет екенін аныктауы үшін сарапшы- дан кеңес алуға, сонымен катар, колжазбатану объектісін карауға, алуға, салыстырмалы үлгілер алуға сараптамалық ке- ңес үшін маманды шақыруға кұкығы бар. Сарапшының сарап ­ таманы дайындау мен жүргізуде осындай белсенді роліне кара- мастан ол өз бетімен басқа мекемелерден сараптамалык коры- тынды беру үшін материалдарды талап етуге кұкығы жок. Кол- жазбатанудың барлық материалдары сарапшыға тек кана сарап ­ тама тағайындаған адам атынан берілуі керек. Кажет материал ­ дары жеткіліксіз болған жағдайда оларды сарапшы тергеушіден (соттан) талап етуге құқығы бар, ал өз бетімен жинауға құқығы жоқ. Криминалистика ғылымында салыстырмалы үлгілерге — белгілі бір түрдің, топтың объектілерінің касиеттеріне ие бола- тын немесе жекеленген заттармен қарым-қатынаска түсудің салдарынан олардың белгілерін өзінде бейнелейтін әр түрлі ма- териалдык затгарды жаткызады. Сондыктан, олар бейнесін кал- дырған заттарды аныктаудың делдалы болып пайдалануы мүмкін. Идентификациялықбелгілердің пайда болуына байла- нысты салыстырмалы үлгілер екі түрге бөлінеді. 1. Белгілі бір топтар, күрамдар, кұрылыстар объектілерінін тікелей өкілі ретінде. 2. Карым-қатынасқа түсудін нәтижесінде жекелеген объектілердін материалды белгілерін өзінде қалдыруы. Бірінші топтағы салыстырмалы үлгілердің ерекшеліктері бүл — зертгелетін объектілер сияқты олардың да сондай қасиеті, кұра- мы және кұрылысы бар. Сондыктан, олар пайда болуы немесе 1 1 846 161