Криминалистика

Жазба тілі — грамматикалык, лексикалық және стильдік жағынан сипатталынады. Егер де мәтін компьютер, жазу ма- шинкасымен емес колмен орындалған болса, бұл белгілер қол- жазба белгілерін толыктырады. Мәтін компьютер, жазу машин- касымен орындалса, оның авторы немесе орындаушысы анык- талады. Грамматикалык, белгілерге: сөздердің әріптік кұрылым ерекшелігі, сөйлем құрастыру мен сөйлем белгілерін қою жа ­ тады. Лексмкотб/л; белгілер адамныңтіл байлығындағы сөз қоры- на байланысты зерттеледі. Стильдік жагынан зерттеген кезде сөйлемнің жүйелі, кезекті немесе орынсыз қолданылуы, жер- гілікті немесе тандамалы сондай-ақ, жай немесе күрделі, анык- таушы, салыстырмалы және пысықтаушы сөздерді қолдану және т.б. жағдайлары анықталады. Жазба тілінің мағыналык және козғалыс жақтары бірге қа- растырылады. Сауаттылыктың белгілері бір дәрежесіне қозға- лыс координациясыныңбелгілі бірдәрежесі сәйкес келеді және колжазбаның мазмұны мен оны колдану мақсаты колжазба белгілеріне әсерін тигізеді. Осыған байланысты жазба тілді зерт- теу идентификацияға маңызы бар жазба белгілерін дұрыс анық- тауға мүмкіндік береді. Қолтаңбалық зерттеуде колжазу белгі- лері басты рөл атқарады. Қолжазбаны сипаттайтын қолжазу белгілері жалпы және жекеболып екі түрге бөлінеді. Жалпы белгілеріне колжазбадан көрініс тапқан жазба қозғалыс дағдысының жалпы қасиеттері туралы мәліметтер жатады. Бүл мәліметтер жалпы жазу қозға- лыс жүйесінен көрінеді. Жеке белгілер — жазба козғалыс дағдысының жекеленген жақтарын, ерекшеліктерін сипаттап, жеке әріптерді немесе олардың тіркестерін орындау кезінде көрініс табады. Қолжазбаны қозғалыс жүйесі ретінде жалпы белгілер сипат- тайды. Оларға төмендегідей белгілер жатады: 1. Қолжазбаның маңызды белгісіне қальіптасу дәрежесі жа ­ тады. Яғни, жазба техникасын меңгеру деңгейін аныктау. Осы- ған сәйкес қолжазудың калыптасу деңгейін томен, орташа және жоғары деп бөлеміз. Қолжазбаның қалыптасуы орындаушының мәтінді жылдам, үйлесімді және түрақты қозғалыспен орындау қабілетінен тұрады. Қолжазбаның қалыптасу деңгейі тек қана мәтінді орындаушы арқылы ғана төмендеуі мүмкін. Қолжазба- ның жоғары деңгейде қалыптасуы үшін орындаушы ұзақ уақыт жаттығулар жасауы кажет. Осыған байланысты зерттеліп отыр- 153