Криминалистика

тағы қолтаңба немесе қолжазулар бір адаммен әлде бірнеше адаммен орындалған ба? Идентификациялық емес мәселелерге: Жазу, қол қою сол қолымен не оң қолымен орындалған ба; Жазу, кол қою осы адам үшін колайсыз жағдайда орындалған ба; Бұл адам өз жазуын әдейі өзгерткен бе; Жазу , қол қою осы адамның қолжазуына ұқсас- тырылып жазылған ба? — деген сұрақтар жатады. Осындай зерттеулер арқылы колжазба мәтінін орындаудың қажетті шартгары қатысты орындаушының жазу барысындағы жағдайы, жазуды өзгерту тәсілдері, орындаушының жынысын анықтау және т.б. сұрақтар шешіледі. XX ғасырдың екінші жартысында қолжазбаны орындаушы- ның психофизиологиялык, мінездемелік, кәсіптік, біліми, зият- керлік және баска да қасиеттерін анықтауда теориялық және тәжірибелік зерттеулер карқынды түрде жүргізіледі. Қолжазу- ды криминалистикалык зерттеудіңтеориялыкнегіздерін - кри- миналистикалық идентификация теориясының, адамның жоға- рғы жүйке кызмет жүйесінің психофизиологиялык, лингвисти- калық және педагогикалық мәліметтері, сонымен қатар мате- матикалық, кибернетикалық және баска да біркатар ғылым-дар- дың ұғымдық, әдістемелік, техникалық акпараттары кұрайды. Жазу процесі - саналы, ерікті түрде жасалған әрекет, бірақ ол кең түрде автоматты реттеліп, ұзак уакыт жаттығу нәтижесін- де калыптасады. Козғалыс туралы ой саналы түрде меңгеріл- мейді. Жазу процесі әдетте тез, автоматгы түрде жасалынып жат- қан козғалыстар болғандыктан, оларды жоспарлау орындаушы тарапынан еленбей жүзеге асырылады. Колжазбаны орындаушынын жүйелі түрде жаттығуы қол- жазу дағдысының тұрақты қалыптасуына ыкпалын тигізеді. Жазба дағдысының түрлеріне: 1) техникалык, дагды (орындаушынын жазу кұралын ұстауы, қағаз бетінің орналасу жағдайы, жазу барысында адамның оты- ру қалпы); 2) графикалык, дагдылар (жазба белгілері және олардың бай- ланыс тіркестері); 3) жазба тіл дагдылар ы (сөздегі әріптердің орналасу кұра- мын анықтау, сөздік кор құрамын сөз байлығы сөйлемінің қажетті түрлерін қолдану жатады. Қолжазбаның жекелігі мен тұрақтылык белгісіне байланыс- ты графикалык және техникалык қалыптаскан дағдылардың Манызы зор. 150