Криминалистика

Зерттеуге жататын үлгілер: көлемді және беткі кабатты іздердің сипатына байланысты алынады. Көлемді іздер алу үшін көлік куралдарының дөнгелегінің жалпы және жеке белгілерін бейнелену мүмкіндігінше (мысалы: ылғал құмда) оның дөңге- легін құмда шапшандык жылдамдығын азайта отырып айнал- дырып жүргізеді. Сөйтіп дөңгелектің 2-3 бұрылым үзындықтағы іздері алынады. Бұдан кейін алынған іздер мұқият каралып окиға болған жерді карау кезінде алынған қалыптағы белгілерге үқсас белгілері бар екі учаскесі іріктеліп алынады. Экспери.менталь- ды іздердің осы учаскелерінің гипстік қалыптары жасалынады. Егер зерттелінетін іздер беткі кабатты болса, эксперимен- тальды үлгілер де беткі кабатты болуы тиіс. Ол үшін окиға бол ­ тан жерде бекітілген белгілерге ұксас белгілері бар дөңгелек учаскесіне бояғыш заттарды жағып көшірмесін алады. Арнайы бояуды резеңкелі білік аркылы дөңгелек учаскесіне жағады. Қарау кезінде сәйкес учаскелері аныкталмаған жағдайлар- да барлык дөңгелектердің іздері алынады. Дөңгелектің екі-үш айналған кездегі іздерін алған жөн (дұрыс). Оқиға болған жерден табылған детальдар мен бөлшектер көлік кұралын іздестіру және оны идентификациялау, сондай- ак накты окиға болған (соғыскан, басып кеткен) учаскені анық- тау үшін пайдалы. Окиға болған жерде калған объектілер келесідей бейнеде сипатталып топтастырылуы мүмкін: • көлік күралы әйнегінің, фар әйнегінің сынықтарының және баска да әйнектерінін күрама бөліктері; • лак, бояу қабаттарының бөлшектері; • көлік кұралы бөлшектерінің бөлігі; • жеке тораптарының кұрама бөліктері немесе тіреуіш де- тальдары. Фар және баска да сынықтарды зерттеу аркылы көлік кұра- лының моделін, типін, маркісін аныктауға болады. Көлік құралдарынан бөлініп калган лак және бояу қабатта- рының белшектері оның түсін аныктауға және бұл мәліметтерді іздестіру жұмыстарына пайдалануға, сонымен катар, көлік құралы табылғаннан кейін трасологиялық және материалтану- шылық сараптама жүргізуге мүмкіндік береді. Көлік кұралы бөлшегінің сынықтары ретінде көбінде окиға болған жерден табылған автокөліктін сыртына орнатылған (сырт- 123