Криминалистика

Көрсетілген мысалдардан трасологиялық зерттеудің негізгі максаты - жаппай өндіріс бұйымдарының бір жерден шығары- лу кайнар көзін анықтау болып табылатындығын көреміз. Бұл мәселені төмендегідей екі түрлі сұрақтарды койып ай- кындауға, нақтылауға болады: • осы бүйым нақты бір агрегатта (өндірістік механизде) жа- салды ма; • әр түрлі жерлерде табылған бұйымдар бір жерден шыға- рылған партияға (топка) жата ма? • Бірінші жағдайда идентификациялау объектісі ретінде белгілі өндірістік-механизм алынады. Екінші жағдайда - бір- неше бүйымдардың белгісіз бір механизмде дайындалу фактісі аныкталады. • Бір жсрден шығарылу қайнар көзін аныктау үшін олардың табиғатына байланысты әр түрлі, яғни мынадай белгілер: • шикізаттың өзіне тән белгілері; • өндірістік-механизмдердің белгілері; • пайдалану (сақтау) белгілері пайдаланылады. Өндірістік механизм белгілері бұйым вндірісінінтехнология- лық процесін көрсетеді. Бүйымдарда мынандай механизм бөліктерінің іздері қалады - штамп, прессформа, пуансон, шап- кыш-пышак, кескіш-пышақ және т.б. Мұндай құрылғылар өзінен жұмсағырақ заттар бетінде сырткы бедерінің белгілерін қалдырады. Нәтижесінде бүйымдарда көлемді және беткі кабатты әр түрлі іздер (кысымның, кесудің, үйкелудің іздері) пайда болады. Беткі қабатты іздер бұйымдарды таңбалайтын трафареттер- ден (темекідегі жазулар, электршамдарының шыны сауытын- дағы белгілер т.б.) қалады. Пайдалану кезінде өндірістік-механизмдердіңжұмыс бөлік- тері кейбір өзгерістерге ұшырайды: бөлшектері ауысады, ескі- ріп-тозады, ұшталынады. Бұған сәйкес бұйымдарда бейнеле- нетін кейбір белгілер де өзгереді, бүл жағдайлар зерттеу кезінде ескеріледі және ізделініп отырған топтың таралуына мүмкіндік береді. Әрі қарай топтастыру кезінде бірге сактау және пайдалану белгілері колданылады: ластану, ортақбүлінулердін болуы және т.б. Егер зерттсу кезінде бұйымнын нақты бір өндірістік меха ­ низмде (агрегат, станок) жасалу фактісін аныктау кажет болса, онда маманға осы агрегаттың бұйым үлгілері берілуі тиіс. Олар- 115