Криминалистика

¥нтак кәдімгі шаштан жасалған жұмсак бояу жаккым (кисть) аркылы беткі қабатка тегістеле отырып жағылады. Артык ұнтақ- тарды акырын алып тастау керек. Темір ұнтақтары магниттік кисть аркылы жағылады (магнит пластмасты корапта сақтала- ды). Табылып айкындалған ізді міндетті түрде масштабты де ­ тальны фотосуретке түсіру кажет. Фотосуреттерде іздердіңор- наласкан жері мен жалпы көрінісі бейнеленеді. Одан кейін хат- тамаға сипатталып жазылады. Хаттамада кандай ізтабылды, кан- дай заттың үстінен табылды, орналасуы, олардың саны, іздің түрі (көлемі, беткі кабатты), формасы, папиллярлы өрнектің түрі, ізді анықтау, бекіту және буып-түю әдістері көрсетіледі. Осы- дан кейін барып дактилоскопиялық пленкіге түсіреміз. Үнтак- тарды тегіс-теп беткі қабатка жағу нәтижесінде көрініп пайда болған іздерді дактилоскопиялык пленкілерге (кара немесе ак түсті) көшіріп аламыз. Ол үшін пленкініңтүссіз корғаныш қаба- тын ажыратып, келесі жабысқак калыңырак бетін іздің үстіне койып оны тегістеп ауасын сыртқа шығару керек. Содан кейін пленкіні жаңағы ажыраткан бөлігімен қайта біріктіріп жапсы- рып шетін айналдыра тігіп тастау кажет. Сонымен қатар плен- кінің шетіне іздің қай жерден, кіммен табылып алынғандығы көрсетілген бирка тігіледі. Кағаз бетіндегі көзге керінбейтін іздер арнайы түтікшелер арқылы йод буын жібере отырып алынады. Йод буын жіберу аркылы пайда болған іздер дереу фотосуретке түсіріледі. Йод арқылы алынған іздерді йодты-крахмалды немесе йодекстен- дірілген пленкілерге, сондай-ак алдын ала тазартылған суда 0,02%-да өңделген ортотиллин ерітінділері аркылы кағаз бетіне көшіріп түсіріп алуға болады. Көп жағдайларда су қосындысы (2,5-10%-дық) күміс азот кышкылымен немесе ацетоңдык нин- гидринді (0,2-0,8%-дық) қолданады. Нингидриннің орнына ал- локсанды (1-1,5%-дық ацетон ерітіндісіндегі) пайдалануға бо ­ лады. Қосындылармен өнделген (кағаздың, фанердің, картон ­ ный) учаскелері (күннің сәулесімен, болмаса электрошамдар- мен) қыздырыдады, Күміс азот қышқылымен өнделген іздер - қоңыр немесе кара түске айналады; нингидринмен - қызғылт- күлгін; ал аллоксанмен - сарғылт түске. Реакцияны токтату және фонның қарайып кетпеуі үшін: нингидринмен немесе аллоксандармен шығарылған іздер міндетті түрде 15%-дық мыс нитриті мен ацетонда бейтараптан- дырылады (нейтрализацияланады). 103