Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы / А.Т. Қуатбаев.

жаткызылған, ал зеравшан аршасы Қазакстанның Қызыл кітабына енген. Ақсу-Жабағылы қорығында мұнан баска да бірегей өсімдіктер жабыны қорғалады. Бұлар - Қызыл кітабқа енген Сиверс алмасы мен кавказ таудағаны ағашты тоғайлары, эхидна эспарцеті басым тікенекті өсімдіктер кауымдастыгы, реликті жэне эндемді алкор мен піскем жуасы шөптесін өсімдіктері. Қорыкта өсетін жоғары сатыдағы өсімдіктердің 200-ден аса түрі сирек кездесетін түрлер. Оның ішінде: 177 түр Батые Тянь-Шань мен Қаратаудағы эндемикті түрлер, 30-ға жуығы реликті түрлер, 39 өсімдік түрі Қызыл кітапқа енген. Тек Ақсу-Жабағылы қорығында ғана тамаша ассүтіген, ангрен қалпақбасы, Минквиц акдодалы, талас кекіресі, Масальский қандыгүлі, Коопман өгейшөбі, Талас қайыңы, піскем жуасы және т.б. сирек кездесетін өсімдік түрлері қорғауға алынған. Мүнда сирек кездесетін және емдік касиеті бар бөрікаракат, шайкурай, қылша, акания сиякты тау өсімдіктері де көп. Көптеген пайдалы өсімдіктер ішінде ең маңызды 80-нен асатын мэдени өсімдіктер түрлерінің туыстары. Мысалы, Грэйг жэне Кауфман кызғалдактары - әлемге эйгілі көптеген мәдени қызғал- дақтар сорттарына бастау берген. Лқсу-Жабагылы қорыгының фаунасы. Қорықтағы жануарлар әлемі де алуантүрлі. Негізінен кемірушілер саны басым. 6 отряд, 21 тұқымдас, 50 туысқа жататын сүт қоректілердің түрі 330-дан асады. Ақсу-Жабағылы корығында насекомдар түрі көп. Әсіресе көбелектердің 120 түрін - желкеншілер (махаон жэне аполлон- ның 7 түрі), өзгергіш көбелектер (5 түр), сары көбелектер, оның ішіндегі өте сирек Романов түрі, көккөбелектер тұкымдасына жататын (37 түр) түрлерді кездестіруге болады. Жалпы корыкта Қызыл кітапқа енген сирек кездесетін 25 көбелек түрлері жэне жауын кұртының өте сирек түрі (жылан тәрізді аллолобофора) тіршілік етеді. Балықтар фаунасының 7 түрі бар, әсіресе көп кездесетіні - кэдімгі қара-балык (Schizothorax intermedius) жэне алтын-балык (көкше) (Diptychus dybowskii). Қорықта рептилиялардың 11 түрі, амфибиялардың 3 түрі тір- шілік етеді. Бауырымен жорғалаушьшардың 3 түрі Қазақстанның

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==