Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

182 □ Үйымдастырушылық мінез-қүлық X 4) еңбек етуді барлық даму ұйымдары жағынан тиімді басқару персоналды әрдайым үйрету, сыйақы беру, фирма намысын қорғау негізінде қол жеткізіледі; 5) әрине, маңызды рөлге қызметкерлердің моральдық-психо- логиялық жағымды атмосферасы, әр қызметкердің әлеуметтік және кәсіпқой тәуекелден қорғалуына сеиімді болуы, оның мекеме үшін мақсаттарға қол жеткізуі, қызығушылық таныту, мойында- луы, әділетті баға және таңдануға тұрарлық ақы төлеу ие болады. Кәсіпорын (кез келген коммерциялық үйым) екі қалыпқа бағынады: - заңдытүрдеөзініңқорынеңтиімдіде,ұтымдытүрде қолдана алатын, оның ішінде ең бастысы кіріс, экономикалық тиімділік табу үшін жұмыс істейтін іскерлік ортаның (өнімдер мен ақшаның қозғалысы) элементі болып табы- латын мекеме; ол мекеме экономикалық арналарын пайда- ланатын, өзінің заңдылық жауапкершілігін көтере алатын мекеме; - тұлғаның осы ортадағы басқа да элементтерімен тығыз бай- ланыста болатын тіршілік іс-әрекетін қамтитын жүйенің бір бөлігі болатын мекеме; мекеме өз қызметінің (пайдатүсіру) экономикалық аспектісін іске асыра отырып, экономикалық емес орта арналарынан түскен экономикалық нәтижесін белгілі молшерде үлестіруі қажет; мекеменің бүндай экономикалық емес жауапкершілігі белгілі мөлшерде оны экономикалық емес билікпен қамтамасыз етеді, алайда меке ­ ме экономикалық емес жауапкершіліктен қашкан жағдайда ол билігін жоғалтуы мүмкін. - Компаниялардың әлеуметтік бағыттарының ең бастыла- рынан мыналар ерекшеленеді: қызметкерлердің дамуы, денсаулық сақтау және қауіпсіз еңбек жағдайы, әлеуметтік қайта қүрылымдау, табиги ортаиы қорғау қызметі, жергілік- ті қауымның өркендеуі, ресурстарды үнемдеу, адал іскерлік қызмет. - Бірінші бағыт - қызметкерлердің дамуы - дегеніміз компанияның әлеуметтік бағдарламаларына қатысты. Ол