Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

140 □ Үйымдастырушылықмінез-құлық X Осыидай тетіктердің әрекет етуі жеке түлғаның ұйымға бірік- тіру деңгейімен негізделеді, жеке түлғаның қоршаған ортамен тікелей әрекет етуінің әлеумсттік сипаттамасын және оның жалпы қоғаммен қарым-қатынасының қалыптасу ерекшеліктерін бейне- лейді. Жеке түлғаиың іс-әрекеттері, оның пайда болу түрлері және оның ақыл ойы мен жеке сапасы жиынтыгының даму деңгейінің маңызы тікелей олардың жете түсінбеушілік талаптарымен және аңғарылмаған түйсіктерімен де сипатталатынын білеміз. Олар тағы да жеке түлға мінез-қүлқының айқын мотивтерін қалыптастырады, мысалы - қорқыныштың түр-түрі болады: оның аңғарылмаған іс-эрекеттеріне жиі эсер ететін жабық тетіктер түріндегі қорқыныштар. Әрине, бұндай әрекеттер басқа адамдардың қызығушы- лықтарына қысым жасауы мүмкін, яғни оларды қарсы әрекеттерге итермелеп, ақыры соңында ашық төбелеске экеп соғуы ғажап емес. Бұл барлығынан бұрын, адамдардың тез өзгерулерінде байқалады. Жағдайдың бүлай жалғаса беруі қүрыла бастаған үйымның бұзылуына эсер етеді және қоғам оның тұрақтануы мен қайта құрылуына қатысты шаралар қабылдауына мәжбүр болады. Үйымдастырушылық мінсз-құлық басқарудың қызмет етуі іс-эрскеттің қазіргі замапға еай тиімді шаралар қолдануын қамтамасыз ете отырып, керекті тенденциялар дамуының ор- нын толтырады. Теориялық тұрғыдан, бүндай шаралар әр алуан сақтандыратын да, оперативтік те реакцияларды сипаттайды, бірақ іс жүзінде, ереже бойынша олар қоғамдағы тэртіптің айқын норма- ларын бақылаудағы жеке тұлғаның сыртқы қыспақтар жүйесінің қалыптасу және оны қолдану түрінде жүзеге асырылады. Үйым немесе жалпы қоғам адамдардың үйлесімді іс- эрекеттері мен тиімді үйлесімінің қамтамасыздандырылуы мақсатымен жеке түлгадағы іс-әрекеттердің сыртқы қүралдар жүйесін қалыптастырады. Ол жеке тұлғаны немесе жұмысшылар тобын қажеттендіретін эр түрлі ынталардың әмбебап жиынтыгын сипаттайды.