Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

3. Кэсіпкерлік тэуекелдер 95 және логистикалық тэуекелдер жатады. Кэсіпкерлік қызметінің нәтижесіне мемлекет тарапынан жүргізіліп отырған сауда жэне ва- люталық реттеу, квоталау, лицензиялау, кедендік баж жэне салық заңнамасының өзгеруі эсер етеді. Қазіргі уақытта елдің тәуекел деңгейін жүйелендірілген жэне нақты нормаланатын принцип- терін, тэсілдерін жэне операцияларын (эдістері) жүйелі түрде тал- дайтын бірқатар үйымдар бар. Елдің тәуекелдік деңгейін талдайтын ұсынылған тэсілдердің бірі «BERI индексі», бүл аттас швейцарлық компаниямен жария- ланған жэне эзірленген. Бүл аббревиатура «Business Environment Risk Intelligence» дегенді білдіреді, яғни іскерлік ортадағы тәуе- кел туралы ақпарат. Бағалау жүйесі тэуекелдің эрбір түріне белгілі бір коэфицент беруге негізделген, бизнеста табысқа жету маңы- здылығын көрсетеді,тэуекел деңгейінің бағалау шкаласы 0-ден (шекті үлкен тәуекел) 4-ке дейін (төмен тэуекел). Ыңғайлы болу үшін коэффициент сомасы 25 баллға келтіріледі, сондықтан ел, 100 балл сомасын алуға мүмкіндігі бар, барлық жағынан да ең аз тәу- екелді болады, ал нолге жақын, ең аз балл сомасын алғандар ең тэуекелді болады. Оның көмегімен алдын-ала елдің тэуекел дең- гейі анықталады. Оның анықталуымен 100-ге жуық сарапшылар айналысады,олар жылына торт рет эр түрлі эдістердің көмегімен сараптамалық бағалау талдау жүргізеді, сыртқы экономикалық қы- змет бойынша серіктес елдердің саяси жэне экономикалық ахуа- лын барлық жағынан көруге мүмкіндік. Талданатын жеке көрсеткіштер құрамына кіреді: - елдің ЖҰӨ-нің болжамды жылдық орташа өзгеруін негіз- ге ала отырып,экономиканың тиімділігі; - саяси тэуекел деңгейі; - берешек деңгейі, Әлемдік банктің есептеген деректері бойынша берешек мөлшерін ескере отырып, оның қызметкөрсе- ту сапасын, экспорт көлемінің, сыртқы сауда айналымының тең- герімін жэне т.б.; - банктік кредитгер қолжетімділігі; - қысқа мерзімді қаржыландыру қолжетімділігі; - ұзақ мерзімді қарыз капиталы қолжетімділігі; - елдің кредиттік қабілетгілігінің қолжетімділігі;