Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

92 3€ Тәуекел-менеджмент дауларыжәне т.б). Осылайша, белгісіздік және тәуекел өзара тығыз байланысты және кәсіпкерлік қызметте өге маңызды рөл атқарады. Кәсіпкерлік тәуекел объективті санат, өйткені бұл алдын ала күтпеген себептердің әсерінен туындайды, сонымен қатар оның пайда болуы кәсіпкердің тәжірбиелік қызметінде көрініс табады. Кәсіпкерлік тәуекелдің пайда болуы - кәсіпкерлердің экономика- лық еркіндік жағы, кейбір жағдайларда - заттай ақы. Сондықтан кәсіпкерлерге тәуекелден қашпай, керісінше оны болжай білу және басқару, барынша оның жағымсыз әсерін төмендету керек. 2. Ішкі және сыртқы кәсіпкердік тәуекеддер Кәсіпкерліктәуекелдер ішкі және сыртқы тәуекелдер деп бөлі- неді. Ішкі тәуекелдер көзі болып кәсіпкерлік фирманың өзі болып табылады, онда олар тиімсіз менеджментнәтижесінде пайда бола- ды, қате маркетингтік саясат,кәсіпкердің біліксіздігі және басқа да ішкі факторлар. Ішкі тәуекелдерге өндірістік тәуекелдер және қай- та өндірілген қызмет, сондай-ақ басқару саласындағы тәуекелдер кіреді. 1. Өндірістік тәуекелдер қызметі қамтиды: 1) негізгі өндірістік қызметтіңтәуекелдері,соның негізінде пайданы алмауға немесе тікелей шығындардың пайда болуы кәсіп- керге, соның ішінде: - технологиялық тәртіпті бұзу; - авариялар, өрттер, апаттар; - жоспардан тыс құрал-жабдықты тоқгату және технологи- ялық цикл жұмысын токдату және т. б. 2) қосалқы өндірістік қызметтің тәуекелдері, нәтижесінде өн- діріс көлемінің азаюы, соның ішінде: - электрмен жабдықтаудағы іркілістер; - жөндеу мерзімін үзарту; - сынықтар және апаттың қосалқы жүйелері; - қосалқы шаруашылықтағы кемшіліктер. 1) қызметті қамтамасыз ететін тәуекелдер, нәтижесінде кәсіпорынның экономикалық жағдайының нашарлауы бүл уақыт- тың болмау себебінен қате шешімдерді қабылдау, кәсібилік және қажетті ақпараттың болмауы, соның ішінде: ... ч '■«.4 “ -С'