Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

84 Тәуекел-менеджмент дарды төмендету әсерінен азайту сналады. Моральдық тозудың екінші формасы негізгі қордың құнының өндірісте жаңа, неғұр- лым тиімді жабдық енген кезде төмендеуін көрсетеді. Моральдық тозудың орнын толтыру мақсатымен амортиза- циялық есептеулердің басқадай екі әдісін қолданады: тездетілген және әркелкі. Тездетілген әдіс барысында жабдықты пайдаланудың алғашқы үш жылында бастапқы құнның 2/3 жабуға мүмкіндік беретін амор- тизацияның көтерілген нормалары қолданылады. Әркелкі әдіс амортизациялық есептеулердің келесідей бөлінуіне негізделеді: - Бірінші жылы амортизациялық аударымдар негізгі қор- дың құнының 50%-ын құрайды; - Екінші жылы - 30%; - Ү шінші жыл ы - 20%. Жоғарыда айтылғандай, өндрістегі техникалық басқарудың екінші бағыты болып жұмысты атқару барысындағы техникалық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету танылады. Қауіпсіздік техникасының мәнісі сау және қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамсыз ету. Осы мақсатқа сәйкес кәсіпорын бас- шылары өндірістік жарақат алуларды ескертетін заманауи техни ­ ка қауіпсіздігі қүралдарын енгізуге міндетті, және жүмысшылар- да кәсіптік аурулардың алдын алу үшін санитарлы-гигиеналық жағдайламен қамтамасыз ету. Бүл процеске кәсіпорынның еңбек ұжымы да өте жиі қатысады. Олар жағдайларды жақсарту, еңбекті қорғау және санитарлы-сауықтыру шараларын талқылайды және кешенді жоспарларды мақүлдайды, және де осы жоспарлардың орындалуын бақылайды. Кәсіпорынның басшылығы мен еңбек үжымының қызметі еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздік саласында үш негізгі опқа белуге болатын он бес принципке негізделген. Еңбекті қорғау ұйымының бірінші тобына мыналар жатады: 1. Өндірістік қызмет нәтижелеріне қатысты жүмыскерлердің өмірі мен денсаулығын тану және қамтамасыз ету. 2. Басқа да экономикалық және әлеуметтік саясат ауданда- рында, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы еңбекті қорғау қызметін үйлестіру. -w.j ’ '•С'