Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

2. Тәуекел-менеджменттің негіздері 83 леді. Ережеге сәйкес, бұл қатынас пайызбен көрсетіледі. Аморти ­ зация нормаларын неғұрлым жалпы түрде есептеу мынадай фор ­ мула бойынша жүзеге асырылады: Н ам =(Ф 1 -Ф л )/(Г Л Ф 1 )х100% Мұндағы, Ф,- негізгі қордың бастапқы құны, теңге; Ф л - негіз- гі қордың ликвидациялық құны, теңге.; Т- амортизацияның уақыты (негізгі қордың қызмет мерзімі), жыл. Бұл ретте жыл сайынғы амортизациялық аударымдар сомасы мынадай формула бойынша есептеледі: Жоғарыда сипатталған амортизациялық есептеу тәсілі «тең әдіс» атауын алды, себебі бұл тәсіл барысында амортизациялық есептеулердің жалпы сомасы негізгі өндірістік қордың жыл сай- ынғы қызметіне теңдей үлестермен бөлінеді. Көрсетілген тәсіл кәсіпорынның негізгі қорының физикалық тозуын өтеуіне мүмкіндік береді.Физикалық тозу деп незгі құрал- дарды пайдалану кезіндегі және сыртқы факторлардың әсері түсін- діріледі. Физикалық тозу толық немесе жекелей болуы мүмкін. Толық тозу барысында негізгі қорлар таратылады және жаңаларымен ал- мастырылады. Жекелей тозу барысында негізгі қормен жүмсалған қүндылық жөндеудің арқасында қайтарылуы мүмкін. Алайда, қоғамның өндіргіш күштерінің қарқынды дамуының және ғылыми-техникалық прогрестің, сонымен қатар физикалық тозудың арқасында ұйымның негізгі құралдарына моралды тозу үлкен эсер етеді. Моральдық тозу - ғылым мен техниканың жаңа талаптарына активтердің сэйкес келмеу процесі. Моральды тозудың бірінші жэне екінші формасы ажыраты- лады. Моральды тозудың бірінші формасы болып негізгі қорлар қүнының олардың өсімін молайту үшін қоғамдық қажетті шығын-