Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

78 3€ Тәуекел-менсджменг жеке тұлғаның қанағаттандырылмаған қажеттіліктеріне жауап ретінде жоспарсыз құрылады. Топтар мен ұжымдардың әлеуметтік-психологиялық жағдай- ын зерделеу барысында өзара қарым-қатынасқа ерекше назар ау- дарылады. Олар өз кезегінде ресми және бейресми, басшылық пен бағынушының қарым-қатынасы, іскерлік және жеке, рационалды және эмоционалды болып бөлінеді. Рационалды жеке қатынастар арасында бірінші орынға оларға қоршаған ортадағылар беретін адамдардың бір-бірі туралы білуі және объективті бағалаулары шығады. Эмоционалды қатынастар- бұл керісінше, адамды жеке, дара адам ретінде қабылдауға негіз- делген субъективті бағалаулар. Мұндай қатынастар міндетті түрде оң және теріс эмоциялармен қоса жүреді; олар үнемі адам туралы шынайы, объективті ақпараттарға негізделмейді. Топтағы қатынастар занды түрде өзгеріп отырады. Ал- дымен, топтық дамудың бастапқы кезеңінде олар салыстырамлы немқүрайлы болады, кейін шиеленісті болуы мүкін, ал қолайлы жағдайларда ұжымдыққа айнала алады. Осының барлығы әдетте салыстырмалы аз уақыт ішінде орындалады, топты құрайтын ин- дивидтер жеке болып өзгере алмайтын уақытга. Күрделі динами- каны және ішкі топтық қатынастардың жағдайлық өзгермелілігін қалай салыстырмалы жеке тұрақтылықпен үйлестіруге болады? Мүны тек қана түлға аралық қатынастарды оған қосылған адамдарға тәуелділікті болжап қана қоймай, сонымен қатар осы қатынастар қалыптасып дамитын әлеуметтік жағдайларға байла- нысты істеуге болады. Дамыған ұжымда адамның ең үздік тараптарының көріністері- не ықпал ететін және нашар көріністерінің алдын алатын ерекше қатынастарының нормасының арқасында, адам өзін топтағы әріп- тестеріне қатысты жағымды көрсетуге мәжбүр. Корпорацияда керісінше, осындай шағын топтарға тән дербес үрдістер және топ- тык мораль жиі шақырылады, индивидтерді өзін-өзі қорғау мақса- тында және өзінің жеке мүдделерін жаман жағынан өзара қатына- стағы жүйеде корсету ге мәжбүр етеді. Бейресми топтардың кез келген ұйымда пайда болуы.сөзсіз міндетті және объективті. Сондықтан басшы бейресми топтардың