Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

74 Тәуекел-менеджмент тиісті ережелерде бекітіледі. Жүмысты орындау барысында қы- зметкердің істеген ісіне сыйақы талап етуі пайда болатын кезде жағдайлар сыйақы берудің шарттарын және көрсеткіштерін ор- натады, ал кәсіпорын оны өткізуге міндетті болады. Сыйақы беру жағдайы соңғы жоғарғы нәтижеге жеткен осы қызметкер үшін тән көрсеткіштер мен сыйақы беру есебінен анықтайды. Осылайша, жұмысшылар атқарған өндірістік міндеттеріне, шикізатты, материалдарды, энергияны үнемдегені үшін марапат- талады; еңбек өнімділігін ұлғайтқаны үшін, өнім сапасын жақ- сартқаны үшін, жаңа техника мен технологияны меңгеру. Техника- лық бақылау қызметі қызметкерлері өнімнің сапасы параметрлері- не байланысты марапатталады. Сыйақы есептелетін пайданы анықтау кезінде оған басқа та- рифтж ставка және жалақыға қосымша ақылар мен үстеме став- калар кіреді: қолайсыз жағдайларда жүмыс істегені үшін, еңбек қарқындылығы, түнгі уақыттағы жүмыс, мамандықты үйлестіргені үшін, бригадирдің міндеттерін орындағаны шін, жұмыс көлемін үлғайту, жоғары дэрежелі кәсіби шеберлігі үшін, меңгере білгені үшін, ерекше маңызды жұмысты орындағаны үшін, ғылыми дәре- жесі үшін, дербес үстеме және т.б. Еңбекақы төлеу жүйесіне қосымша кәсіпорындар мен үй- ымдардан келген түсім есебінен жұмысшыларды қордың жылдық нәтижелері бойынша жүмысының қорытындысы бойынша мара- паттауға ұсынуы мүмкін. сыйақы мөлшері жүмыскердің ұйымда, кәсіпорында атқарған жұмысының нәтижесі және оның үзіліссіз жұмыс уақытының ұзақтығымен анықталады. Жанама эсер ететін материалды ынталандыруларға жұмыс берушіден қызметкерге ақша қаражатын тікелей беруге байланы ­ сты емес барлық материалды көтермелеудің түрлерін жатқызуға болады. Мысалы, тегін түскі ас, санаторлы-курорттық шараларға шығындардың өтемдері, тұрғын үй сатып алуға мақсатты несие- лер бөлу жэне т.с.с. Тежеу эдістері ұйымға залал келтірген заңды жэне жеке түлға- ларды материалды жауапкершілікке тартуға негізделген. Заманауи менеджмент практикасында бүл эдістер ұйымның жұмысқерлері- не ғана қатысты емес, сонымён қатар оның теріс пиғылды іскер- ... ЗЯ' 4