Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

62 Тәуекел-менеджмент Тәуекелді бағалаудың нақты бағыты болып олардың пайда бо- луын алдын ала анықтайтын олардың қалыптасуының немесе фак- торларының шарттарының сипаттамалары саналады. Бұл жерде сонымен қатар бағалау әртараптандырылған болуы мүмкін. Мы- салы, тәуекелдер оны қүрайтын бір немесе бірнеше факторлар ке- шенімен бағалануы мүмкін, факторлардыңтура немесе жанамаөза- ра байланыстары тәуекелдің пайда болуына әкеледі.белсендірілген «басқыншы-фактор» қаншалықты объектіден немесе субъектіден «алыс» орналасады және тәуекелдің туындауында қандай нақты факторлар қатысады.Тәуекелді бағалаудың осы бағытының қүрал- дары, нақты сандық өрнекті жеткілікті түрде сирек қосады. Осы позициялар бойынша тәуекелді сипаттайтын неғұрлым тәуекелдің туындауының және көрсеткіштердің сараптамалық шарттарының анықтамалары қажетті. Мысалы, көп факторлы және шектеулі тәу- екелдің факторларының саны өзара байланысты факторлардың қа- лыптасуының кешенімен, тура және жанама тәуекелдердің пайда болуының көріністерімен және т.б. ажыратылады. Тәуекелді бағалаудың маңызды бағыты болып менеджмент тәуекелінің қажеттіліктеріне қатысты олардың бар болу базасы- ның және мүмкіндіктер деңгейі және тәуекелді басқару бойынша шараларды іске асыру және қүрастыру қажеттіліктерінің сипат ­ тамалары саналады. «Басқарушылық» парам етрін нақтылаушы бола отырып, тәуекелді бағалаудың осы бағыты тәуекелдің түріне байланысты, оның ұштасатын сипаттамалары (деңгейлер, фактор ­ лар, сфералар және т.б.), сонымен қатар мақсатты қондырғылары, ресурстар және менеджмент тәуекелінің құзыреттіліктері әрта- раптандырылған және айтарлықтай өзгереді.Былайша іс жүзінде менеджмент тәуекелінің қандай да бір әрекеттерін жүзеге асыру үшін мүмкіндігі жоқ ешбір мүлдем басқарылмайтын, қайтпайтын тәуекелдер жоқ. Тіпті ең қаһарлы деген ғарышгық және табиғи апаттардың өздері белгілі бір техниканың дамуында, айналған, бейтараптанған, ең болмағанда жекелей, немесе неғұрлым азай- ған, барынша азайған немесе теңгерілген болуы мүмкін. Басқа жағынан, сондай-ақ қайтпайтын, дәлірек айтқанда, альтернативті көзқарас түрғысынан тәуекелдің абсолютті басқарылуы, процес- стің тұрақтылығын және оның нәтижелерінің орындалуын қол- ^4 ****'■