Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

192 Тәуекел-менеджмент Сонымен қатар әртүрлі уақыт кезеңінде тәуекелдің деңгейі мен оның кіріс нормасы есепке алынған жайғдайда олар өзгеріп кететінін ескергеніміз жөн. 5. Инвестициялық жобалардың тәуекелдік талдаулары- ның сандық әдістері. Тәуекелді басқаруда басты рөлді ескерту шараларын дұрыс таңдау жэие тәуекелдің минимизациясын таңдау атқарады, ол еле- улі деңгейде тиімділікті анықтайды. Бастапқы бөлімдерде қарастырылған басты мәселе ол тәуекел- дің азаюы, және сол тәуекелді азайту әдістері (мысалға, диверси ­ фикация, сақтандыру және т.б). Айта кететін жайттың бірі ол әлемдік тәжірибелерде тәуекелді азайту үшін көптеген, сонымен қатар ең керемет және үздік жол- дардың бар екендігі, олар мулікті дәстүрлі сақтандыру шаралары немесе венчурлік фирмалар, коммерциялық нарықта бизнес түрін енгізіп, жаңартулар қосудан бастап (ғылыми-техникалық әзірлеме- лердің теріс нәтижелерімен), банктік сферада зиян келтіруші пер- соналдардың ескерту жүйелеріне дейін. Бүл жағдайлардың сипаттамалары мен олардың тіркелуі тура- лы белек үлкен бір кітап шығаруға болады. Сонымен қатар, тәуекелді азайту әдістерінің сараптамалары мынадай нәтиже көрсетеді, олардың көбісі спецификалық болып есептелінеді, тәуекелділіктің жеке жағдайына кажет, ал жағдайлар қатарында - жеке жағдайлар көбінесе жалпылама түрде, кеңінен қолданылатын әдістер тобы болып есепке алынып отыр бүгінгі күні. Сол себепті, берілген бөлімде тәжірибелік қолданыс үшін маңыздылығын қарастырамыз - әмбебап, тәуекелді азайту ша ­ ралары бойынша тиімді әдістер қатары. Тәуекелді азайту және тиімділікті ескерту әдістерінің ең кеңінен таралғаны және де көбі- несе қолданылатын түрлері болып, келесілер есептелінеді: - сақтандыру; - қаражатын резервте ұстау; - әртараптандыру; -ч - лимиттеу.