Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

180 St Тәуекел-менеджмент есептерді шешуде шығындарды анықтауға көмектеседі, деген- мен жағдайдың күтілетін шарты орындалмаған жағдайда тууы мүмкін*. Қандай да бір нақты есептерді шешу барысында біз шығын- дарды қарастырамыз және алдағы уақытта оның тәртібімен де та- ныстыратын боламыз. Шешімді шығарған кезде тәуекелдік критерийі ретінде баста- пқы уақыттағы R=H nP көрсеткіштерін қолданамыз. Ең кіші тәуекелдіктің орташа өлшемді көрсеткіші болатын болса, әртүрлі нұсқадағы жағдайдың мүмкіншіліктері мен сәй- кесінше оларға кететін шығын мөлшері анықталса, онда есептің артықшылығы соған беріледі. ~ £ Н nt Р j • і = 1.*п . (И) ІаІ Келесі есепті қарастырайық. Мысалға алатын болсақ, қандай да бір кәсіпорын өнімнің жаңа түріне көшкелі жатыр деп есептейік, бұл жағдайда төрт түрлі есеп- теу P v , Р,, Р ъ , Р л , олардың әрқайсысына белгілі бір шығарулар мен үйлестірулер келеді. Қабылданған шешімдердің нәтижесі едәуірі жағдайға тәуелді болып келеді, себебі айтарлықтай мөлшерде анықталмаған. Жағдайдың нүсқалары жаңа керек өнімнің сипаттамасын кур- сын деп есептейік, ол үш түрлі болуы мүмкін. Осыған дейін көрсетілгендей, есепті тәуекелділік шарты бой- ынша әртүрлі әдістермен шығаратын болсақ, айтарлықтай көпте- ген критерийлер және көрсеткіштер өз әсерлерін тигізеді, соның нәтижесінде тәуекелділіктің деңгейі анықталады. Қою және шешу кезінде критерийі ретінде тәуекелдің көрсет- кіші қолданылады, шығындардың ықтималдылығы мен олардың туындысы анықталатын шама ретінде қолданылады. Тәжірибеде тәуекелділіктің деңгейін салыстыру сипаттамала- рының жобалары, әсіресе инвестициялық-қаржылық салада, сан- дық критерийі бойынша орташа күтілетін мәні (X) қызмет нәтиже- 1 Дубина И.Н. Основы математического моделирования социально- экономических процессов. - М.: Издательство Юрайт. - 2016. - 349 с.