Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

3. Кәсіпксрлік тәуекелдер 117 CFR - cost and freight - құн и фрахт (...жеткізу орынын корсе ­ те отырып). Тауар жөнелту айлағында кеме бортына нақты тиел- ген. Тауар кеме бортына өткен соң оның бұзылу мен жоғалу тәу- екелі сатушыдан сатып алушыға өтеді. Құнның сатушыдан сатып алушыға кеме жеткізу портына келгенде өтеді (франко-борт плюс фрахт); CIF - cost, insurance, freight - құн, сақтандыру, фрахт (...жет- кізу орынын корсете отырып). Тауар женелту айлагында кеме бортына нақты тиелген кезде оның бұзылу мен жоғалу тәуекелі сатушыдан сатып алушыға өтеді; құн сатушыдан сатып алушыға кеме жеткізу портына келгенде өтеді (франко-борт плюс фрахт және сақтандыру); СРТ — carriage paid to - тасымалдау төленген жерге дейін (... жеткізу орынын корсете отырып). Тауарды алғашқы көлік фирма- сына берген кезде оның бұзылу мен жоғалу тәуекелі сатушыдан сатып алушыға өтеді; ал құн сатушыдан сатып алушыға жеткізу орнына келгенде өтеді; С1Р - carriage and insurance paid to - тасымалдау мен сақтан- дыру төленген жерге дейін (...жеткізу орынын корсете отырып). Бұзылу мен жоғалу тәуекелі сатушыдан сатып алушыға өтуі СРТ жағдайы сияқты, тек көліктік сақтандыруды төлеу қосылады. Бұл ИНКОТЕРМС тобының жағдайында жүкті жіберу келім шарты қарастырылады («Ғ» тобындағы сияқты ), яғни сатушы жүкті жібереді және негізгі көлікпен жеткізу (CFR, СРТ) және жет- кізу портына дейінгі сақтандыру шығындарын (CIF, СІР) төлейді, бірақ импорттаушының қоймасына дейін емес. Жоғарыда айтылғандай CFR және СРТ жағдайында сатушы тек жеткізу портына дейінгі тасымалдауды төлейді. Бұзылу мен жоғалу тәуекелі сатушыдан сатып алушыға өткендіктен, соңғысы жүкті сақтандыру мен сақтандыру полисін өзі төлейді. CIF және СІР жағдайында сақтандыру мен жүкті жөнелтуді экспорттаушы атқарады. «С» жағдайы импорттаушыға жеткізу, тауардың айлаққа ке- луін тосу жөніндегі ауыртпашылықтарды болдырмайды, алайда мүндай жағдай тауардың қымбаттауына әкеп соғады. Сондықтан бүл жағдайды нарықта қымбат тауарларды сатып ала алатын түты-