Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

ПО Тэуекел-менеджмент Экологиялық сақтандыруды қолдану арқылы экологиялық апаттардың келеңсіз салдарын азайту мүмкін болады. Шетелдік тәжірбиеде бүл ұғым көбінесе қауіпті объектілердің иелері тех- нологиялық авария немесе апат болған кезде үшінші түлғаға за- лалды өтеумен қатар азаматтық-құқықтық сақтандыру жауапкер- шіліктерін өз мойнына алады-дегенді білдіреді. Оның кеңейтілген түсіндірмесі жалпыға ортақ жалпы жауапкершілікті білдіреді, сақтандырушыға қарсы қозғалған кез-келген меншіктің шеккен зи- яны нәтижесінде шығындарды өтеуді талап еткен кезде оны қорғау қарастырылған. Сақтандырушының шығынды өтеу міндеті қыл- мыстық жауаптылық (жеке-құқықтық сипаттағы) іуралы заңмен қарастырылады, қоғамға, сондай-ақ заңды және жеке тұлғаларға, жерге, ауаға, суға және басқа да табиғи ресурстарға зиянды зат- тардың әсері кезінде. Мүліктік задал сақтандырылады, құқық мен- шігі жойылған кезде, құрал-жабдықтар және өндірістік қызметке құқығы және су кеңісгігін пайдалану құқығы немесе оларды пай- далану жөніндегі куәлік. Ластауға қарсы зиян келгірумен байланысты мүліктік сақтан- дыру жауапкершілігі 1960 жылдары пайда болды, апатты және күт- пеген жағдайларды жабуды қамтамасыз ету үшін жіберілген және жағдайға үзақ немесе қайталанатын әсері бар, сақтандырушының тарапынан күтпеген және жоспарланбаған болады. Қоршаған ортаға зиянды заттардың түсуінен пайда бола- тын, сонымен қатар мүліктік сақтандыру операцияларымен және сақтандыру жауапкершілігі негізіндегі сипаттамалармен экологи- ялық сақтандыру анықтамасын беруге болады. Қоршаған ортаны апагтық ластау сақтандыруы шығу тегін сәйкестендіру жиі мүикін бола бермейтін және бағалауға және сандық көрсеткіште көрсету сияқты тәуекелдерге бағдарланады. Апаттық ластау салдарынан экономикалық шығынның деңгейін шынайы көрсететін интегралды көрсеткішті қүру, бәлкім ешқа- шан, бірақ бәрібір бүндай қажеттілік жоқ. Шығындарды тудыра- тын пайдаланушылар үшін қолайлы бағалау әдістемесін жасау ке- рек (біздің жағдайда - сақтандырушылар мен сақтанушылардың). Апагтық ластау немесе сарқылудың, табиғатқа көрс^тілген антропогендік қысым салдарынан салыстыруға келмейтіндігімен • ■ U?' 4 •=■ '-м