Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

102 М Тәуекел-менсджмент - кәсіпкерлік фирма пайдасының төмендеуіне күтпеген баждар және аударымдар, айыппұлдар эсер етеді, нәтижесінде ай- налым шығындарының жоспардағы шығындармен салыстырғанда артуы байқалады. Коммерциялық тэуекел қамтиды: - нарықтағы тауарларды (қызмет) іске асырумен байланы- сты тәуекел; - сатып алушының тауарды (көрсетілетін қызметтерді) қа- былдаумен байланысты тэуекел; - сатып алушының төлем қабілеттілігімен байланысты тэу ­ екел; - форс-мажорлық жағдай кезіндегі тэуекел. Ескеретін жағдай, отандық экономикалық эдебиетте коммер- циялық тәуекелді жиі кэсіпкерлік тэуекелмен бірдей деп санайды, бірақ коммерциялық тэуекел - бұл кэсіпкерлік тэуекелдің бір түрі. Қаржылық тэуекел бұл каржылық кэсіпкерлік немесе қаржылық мэмілені жүзеге асыру кезінде туындайтын, қаржылық кэсіпкерлікт тауар ретінде не валюта, не бағалы қағаздар немесе ақша қаражаттары болады. Қаржылық тәуекелдерге жатагындар: - валюталық тэуекел; - кредиттік тэуекел; - инвестициялық тэуекел. Соңғы уақытта отандық кэсіпкерлер үшін валюталық тэуе- келдің өзектілігі арта түсуде, бұл экономикалық тәуекелтүрін ег- жей-тегжейлі қарастырайық. Валюталық тэуекел - бүл валюта бағамының өзгеруі нэти- жесінде қаржылық шығындардың ықтималдығы, келісім-шарт жасасумен және ол бойынша нақты өндірісті есептеулер кезінде орын алуы мүмкін. Негізгі факторлардың арасында валюта бағамына эсер ететін төлем балансының жай-күйі, инфляция деңгейі, салааралық көші- қонға қысқа мерзімді капиталды ерекшелеп айтуға болады. Жал- пы алғанда, валюталық бағамдардың қозғалысына, эрбір валютаға сұраныс пен үсыныстың арақатынасы эсер етеді. Валюталык кур- ска экономикалық факторлардан басқа саяси факторлар эсер етеді. ... ч ■і -*74