Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

100 Тәуекел-менеджмент - әскери іс-қимылдар және азаматтық тәртіпсіздіктер тэуе- келі. Тэуекел тәжірбиеде кәсіпкерлермен өте кеңтүсіндіріледі -экс- проприациядан биліктің компания мүлкін мәжбүрмен сатып алуға дейін немесе жай ғана инвесторлардың активтерді басқаруымен шектеледі. Тәуекелді анықтау кезіндегі қиындық бұл, кез келген елде билік ешқашан экспроприациямүмкіндігін немесе мемлекет иелігіне алуды жарнамаламайды. Нәтижесінде, бір де бір қүжат- та мемлекет меншігіне алуды тәркілеуден айырмашылығын занды түрғыда дәлме-дәл анықталмайды. Трансфертті тәуекел жергілікті валютаны шетел валютасына айырбастаумен байланысты. Ұлттық валютада пайда ала отыры- п,кәсіпорынның тиімді жүмыс істеуі, бірақ несие үшін есеп айы- рысуға инвестордың валютасына аудара алмауы мысал бола алады. Себептердің көп болуы мүмкін - мысалы, айырбастауға мәжбүрлі, ұзын кезек. Келісім-шарттың бүзылу тәуекелі, шартта қарастырылған санкция айыппүлы, не төрелік көмектеспеген кезде: келісім-шарт серіктестердің себептеріне тәуелді емес жағдайда үзіледі, мысалы, үлттық заңнаманың өзгеруіне байланысты жағдайларды қарасты- рады. Соңғы саяси тәуекелдер - бүл әскери әрекеттер және азамат- тық тәртіпсіздіктер тәуекелі нәтижесінде, кәсіпкерлік фирманың үлкен шығындарға ұшырауы немесе банкрот болып танылуы мүмкін. Сонымен қатар географиялық ауданға байланысты саяси тәу- екелдерді ұлттық, өңірлік және элемдік деп бөлуге болады. ¥лт- тық саяси тәуекел елдің ішкі саяси жағдайы, кәсіпкерлік фирма қызметінің нәтижесіне эсер етуі, осыған байланысты кэсіпорын- ның қаржылық жағдайының нашарлау қаупі банкроттыққа дейін өсуімен түсіндіріледі. Әсіресе, бүл шағын бизнестегі эр түрлі кәсіпорындардың фор- маларына эсер етеді, елдегі шиеленісті саяси жағдай шаруашылық байланыстардың бұзылуына алып келеді, бүл шағын кэсіпорын- дар қызметінде көрініс табады,шикізатпен, материалдармен, қүрал-жабдықтармен қамтамасыз етпеуінен кәсіпорынды банкрот- тык алдына қояды. 4