Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

3. Кәсіпкерлік тәуекелдер 3€ 99 өзгерістеріне байланысты. Тәуекелдің осы түрі әсіресе заңнамасы тұрақсыз елдерде маңызды, салт-дәстүрлер мен мәдениетгің бол- мауына байланысты. Саяси тэуекел кәсіпкерлік қызметке тэн, одан кетуге болмай- ды, тек бизнесті жүргізу барысында дүрыс бағалау жэне ескеру қажет. Саяси тэуекел әрекеттерін ескеру, жекелеген мемлекет қайрат- керлерінің немесе үкіметтің іс-эрекеттерімен шақырылады, бүл XIX ғасырда қабылданған. Мысалы, танымал банкир Ротшильд өз қызметін табысты жүзеге асыру үшін, саяси оқиғалар туралы ақпарат жүйесін ұйымдастырды, бүл үкіметтен бірнеше күн бүрын саяси оқиғалар туралы хабарлама алуға мүмкіндік берген. «Саяси тэуекел» ұғымы алғаш рет американдық корпорация- лар лексиконында 1959 жылы, Кубада Ф. Кастро билікке келген соң пайда болды. Бүл мэселе бойынша жұмыстардың біріншісі - Ф. Рутаның «Шетелдегі АҚШ-тың бизнесі және саяси тэуекел» кітабы, басқа елдердегі американдық компаниялардың қызметінің тэуекелге ұшырауы жайлы талдау жасалған. Саяси тэуекелдің кэсіпкерлік фирма қызметінің нэтижесіне маңыздылығы мен әсерін ескеру үшін, саяси тэуекелге талдау жэне бағалау жасау үшін коммерциялық, сондай-ақ коммерциялық емес сипаттағы элемдік мамандандырылған талдамалық орталықтар- дың желісі қүрылғандығын айтады. Дамыған елдерде 500-ден астам осындай орталықтар бар, негізгі бөлігі АҚШ-та орналасқан. Ең танымал коммерциялық емес орталықтар, саяси тэуекелдерді зерттейтін, Джорджтаун университетіндегі стратегиялық жэне ха- лықаралық зерттеулер Орталығы жэне Колумбия университетінің (Нью-Йорк) халықаралық өзгерістерді зерттеу Орталығы. Саяси тэуекелдерді терт негізгі топтарға белуге болады: - барабар өтемақысы жоқ үлттандыру жэне экспроприация- лау тэуекел і; - жергілікті валютаның конверсиялауға қойылатын шектеу- лерге байланысты трансферт тэуекелдер; - контрагент компаниясы орналасқан ел билігінің эрекет- терінен келісім-шартты жою тэуекелі;