Аманова Г.Д. Басқару есебі

қосымша шығындар в £5000 (£1 -5000 кг) жатқызылды. £20 000 көлеміндегі жанама онімді сатудан түсксн таза кіріс (сатудан түскен табыс £25 000-нан оның кейінгі өндеумен байланысты шығындары £5000 шегеріледі) бірлесіп шығарылған өнімді дайындаудып барлық процссінің кеиіенді шығындарынан (£3 020 000) шегеріліп тасталады. Сөйтіп, £3 000 000 кешеиді шыгындар тек қана өнімнің негізгі түрлсрі арасында (А және Б) бөлінеді. Бағасы темен не болмаса қүны мүлде жоқ піығарылым онімдсрін белгілеу үпіін «жанама өнімдер», «утиль» және «өқалдықтар» терминдері қолданылады. Кейде бұл әртүрлі терминдермен бір зат бслгілсніп жататындықтан қысқаша олардың арасындағы айырмашылықка токталайык. Қалдықтар тсрмині кұны жоқ немесе жою шығындануды қажет ететін теріс бағалы материалдарды белгілеуге қызмет етеді. Қалдықтарға газдар, ағаш жоңқалары, түтін және баска да өндіріс барысында алынып, сатуға келмейтін калдықтар жатады. Калдықтардың есебін жүргізу қиын емес, ойткені олардың сату құны жок, демск, қор қүнын бағалауға кіргізілмсйді. Жоғарыда белгіленгендей, жанама өнімдер темен сатылу багасына ие және негізгі өнімдср процссіндс міндетті түрдс пайда болады. Қалдык заттар да бірлесе шығарылған өнімдер өндірісінің нәтижесі болып табылады, бірақ жанама өнімдсрден айырмашылығы, калдық заттар - бүл шнкізат қалдықтары, ал жанама өнімдер - өндірістік процеске кірсрдс болған матсриалдан айырманіылығы бар, кайта өвдслгсн шикізат. «Қалдық заттар» термині бағасы жоғары емес материалдарға қатысты. Мысалы, бүл санатқа металл стружка жатады. Сатылу бағасы темен өнім белу нүктссінсн ксйін кайта өнделетін болса, ол калдық заттар емес, жанама өнім деп саналады. Алайда, өнім белу нүктесінсн ксйін оңделуі мүмкін емес болса, бүл онім - калдық заттар деп есептелуі міндетті емес. Негізгі айырмашылык, жанама өпімдер бастапқы материалдардан өзгеше екендігінде. Қалдық заттар мен жанама өнімдерді есепке алу бірдей дерлік. Басқаша айтсақ, қалдық заттарды есепке алуда осы бөлімде айтылған жанама өнімді есепке алу тәсілдері қолданылуы мүмкін. 184