Аманова Г.Д. Басқару есебі

Компания бөлу нүктссінде кешенді өндірістік шығынды дұрыс бөлуге арналған әдістердің біреуін таңдау мүмкіндігіне ие. Бұл жерде, ары қарайғы өңдеуге жіберген жүрыс па, өңдеуге қосымпіа шығындар косымша кірістер мен пайда алуды ақтай ма, соны талдап алу қажет. Сондай-ак, белу әдісін дүрыс таңдау маңызды. Тәжірибе жүзінде көбінесе таза сату әдісін мына себептерге байланысты қолданады: - басшылықтың өнімдерді бөлгеннен соң технологиялық процесті жалғастыру туралы кейінгі шешімдеріне тәуелді емес; - дәл әмбебап (универсал) белу базасы -валюта; - кешенді шығыстардың басқа белу әдістерімен салыстырғанда есептеудің қарапайымдылығы. 9.5 Жанама өнім есебі жэне оның өзіндік құнын калькуляциялау Жоғарыда айтылғандай, жанама өнімдер дегеніміз - бұл негізгі өндіріс барысында міндетті түрде пайда болатын, темен бағамен сатылатын тауарлар. Компанияның басты мақсаты негізгі бірлссіп өндіретін өнімдер шығару болғандықтан, белу нүктесіне дейін ксшенді шығындар жанама онімдерге емес, тек қана иегізгі онімдсрге жатқызылуы қажет деп айтуға толық негіз бар. Алайда, белу нүктесінсн кейін жанама өнімдер шығаруға жатқызылган барлык шығындар тек қана жанама өнімнің өзіндік қүнына жатуы тиіс, өйткені бүл шығындар тек соның өндірісі үшін қажет болған. Жанама өнімнен кірістср мен таза кірістерді (жанама өнімді сатудан алған кіріс шамасынан оны белу нүктесінен кейін қосымша өндеуге кететін шығындарын алып тастау) бірлесіп шығарған нсмесе шығарылымы жанама өнім алуға мүмкіндік берегін негізгі енімдердің өзіндік қүнынан алып тастау кажет. 6.5 мысалда қарастырайық. Neopolitan Company компаниясы өнімін шығару үшін өндірістік процесті қолдапады, процесс барысында екі бірлесіп шығарған өнім (А жәнс Б) және жанама өнім С пайда болады. Өндірушініц осы процеске жалпы шығындары £3 020 000 құрайды. Өнімнің шығысы: А өнімі - 30 000 кг; В өнімі - 50 000 кг; С өнімі - 5000 кг. Жанама С өніміне қосымша өңдеу қажет, оған шығындар 1 келісіне £1 күрайды. Бүл өнімнің 1 келісі £5 бағаға сатылуы мүмкін. Жанама өнімге кешенді шығындардың ешкандай бөлігі есептелмейді, бірақ оған оны ары қарай өңдеумен байлапысты 183